Αιμίλιος Χαραλαμπίδης: "Έχω ακόμη την πρόθεση να συγκινήσω το κοινό"

Δημοσιεύτηκε στις 15 Νοεμβρίου 2024

Συνέντευξη στον Μιχάλη Χριστοδούλου

Ο Αιμίλιος Χαραλαμπίδης, αφήνει για λίγο το κυπριακό θεατρικό έργο, τις Κύπριες ηρωίδες του, που τόσο αγαπά και καταπιάνεται με ένα βαθιά πολιτικό αμερικανικό έργο του Τόνυ Κούσνερ που θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά της σύγχρονης δραματουργίας, το "Άγγελοι στην Αμερική".

Μέσα από αλλεπάλληλες συγκρούσεις, διαφαίνεται η κρίση σε πολιτικό, σεξουαλικό, θρησκευτικό, οικονομικό, οικολογικό, υγειονομικό και κυρίως σε ηθικό επίπεδο. Το έργο μας πάει πίσω στην περίοδο της διακυβέρνησης Reagan στις ΗΠΑ, που μας θυμίζει αρκετά την περίοδο που διάγουμε, στην οποία παρατηρείται η άνοδος της δεξιάς, ίσως και της άκρας δεξιάς σε ορισμένες περιπτώσεις.

Τι ήταν αυτό που σε έκανε να επιλέξεις το συγκεκριμένο έργο; Τι έχει να πει στον άνθρωπο του 1991 στην Κύπρο ένα έργο που γράφτηκε στην Αμερική το 1991;
Οι Άγγελοι στην Αμερική του Tony Kushner είναι ένα έργο που μιλά για το σήμερα και για το τώρα, ειδικά μετά τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Η στροφή στη δεξιά και ενδεχομένως στην άκρα δεξιά σε πολλές χώρες στην Ευρώπη, θυμίζει έντονα την σύγχρονη ιστορία μας κι αυτό είναι κάτι που τρομάζει. Το έργο ακροβατεί με κομμένη την ανάσα σε μια παρόμοια περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας, παρουσιάζει μια κοινωνία που ασθμαίνει κάτω από το βάρος των επιλογών της, που έχουν άμεσο αντίκτυπο επάνω στις ζωές των χαρακτήρων του έργου. Πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο της παγκόσμιας δραματουργίας, που έχει κατακτήσει επάξια μια θέση στο δραματολόγιο των μεγαλύτερων θεάτρων του κόσμου, ως ιδιαίτερα δύσκολο, προκλητικό κι ανατρεπτικό.

Πώς θα χαρακτήριζες το έργο αυτό και γιατί;
Το έργο είναι γεμάτο εκπλήξεις, αναφορικά με το περιεχόμενό του, αλλά και ως προς την δομή του. Είναι βαθύ, με μια απίστευτη ελαφρότητα την ίδια στιγμή, προσεγγίζει σοβαρές θεματικές με ένα άγγιγμα ειρωνικό, που αφήνει ένα πικρό μειδίαμα στα χείλη, που αφήνει ανοικτά τεράστια ερωτηματικά, που δημιουργεί την αμφισβήτηση, την ταύτιση, την μετακίνηση από ένα σημείο σε κάποιο άλλο, που δεν το είχαμε ποτέ πριν διανοηθεί.

Το δελτίο Τύπου αναφέρει ότι πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά έργα της σύγχρονης δραματουργίας. Τι κάνει το έργο αυτό τόσο σημαντικό στον τομέα της δραματουργίας;
Το έργο ανήκει στη σύγχρονη δραματουργία, αφού είναι γραμμένο στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ακολουθεί συνεπώς τις τάσεις της θεατρικής γραφής εκείνης της εποχής, αλλά δεν μένει εκεί. Το έργο αποκτά μια οικουμενικότητα, γιατί μπορεί να μιλά για ζητήματα συγκεκριμένα, που απασχολούν την εποχή, οι σχέσεις όμως των χαρακτήρων και ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας διαχειρίζεται όλο αυτό το δραματικό φορτίο, ξεπερνούν τον συγκεκριμένο χωροχρόνο. Αγγίζει θεματικές, που για την εποχή θεωρούνται απαγορευμένη περιοχή, με έναν τρόπο σαρκαστικό, χιουμοριστικό, αλλά πρωτίστως δραματικό. Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι προσεγγίζει την κοινωνία με μια queer ματιά, κάτι αρκετά πρωτοποριακό, τολμηρό και σημαντικό, για ένα έργο που καθιερώθηκε ως mainstream και δέχτηκε παγκόσμια αναγνώριση χωρίς να περιθωριοποιείται. Το έργο ξεδιπλώνεται με σύστημα και επιμέλεια. Ανοίγει όλα τα μέτωπά του με πρόγραμμα και οδηγεί τους χαρακτήρες, με ισοδύναμο τρόπο, απέναντι στον εαυτό τους, με μια μοναδική μετωπική πορεία. Η διάταξη των σκηνών και των πράξεων εξυπηρετούν εντέχνως την αφήγηση. Ίσως φαίνεται απλό, αλλά στην πράξη δεν είναι, γιατί οι διαδρομές των χαρακτήρων είναι πολυεπίπεδες και πολυδιάστατες. Πλέκονται και λύνονται με ρυθμικό συντονισμό χορογράφου, μιλώντας πάντοτε για θέματα ουσιαστικά, ασκώντας κριτική στα πολιτικά συστήματα, αμφισβητώντας τη συνοχή των κοινωνιών, εξετάζοντας το θέμα της αγάπης, της μοναξιάς, του έρωτα, της σεξουαλικότητας, της εγκατάλειψης, του φόβου, της προκατάληψης, της διαφθοράς, της εξάρτησης, ερευνώντας την φύση της ανθρώπινης ταυτότητας σε τελική ανάλυση.

Το έργο είναι και βαθύτατα πολιτικό. Πώς αποκαλύπτεται αυτό επί σκηνής;
Τοποθετείται στην περίοδο διακυβέρνησης Ρήγκαν, όπου η ανάδειξη της ριζοσπαστικής δεξιάς απλωνόταν με απειλητικούς ρυθμούς σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας, μάλιστα μια σύμπτωση με την πολιτική της κυβέρνησης Θάτσερ στη Μ. Βρετανία, οδήγησε σε χειροτέρευση των σχέσεων ΝΑΤΟ και Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ο αυξανόμενος κίνδυνος ενός πυρηνικού πολέμου, η αύξηση των στρατιωτικών κονδυλίων και η ένταση της αντισοβιετικής προπαγάνδας χαρακτηρίζουν τα τέλη του ’70 και τις αρχές του ’80. Μέσα σε αυτό το βαρύ κλίμα της εποχής έρχεται να προστεθεί και η πανδημία του συνδρόμου του AIDS, που έφερε μαζί της ένα τεράστιο κοινωνικό στίγμα και μια ευκαιρία στο status quo να ενισχύσει την ηγεμονία του επάνω στους πολίτες, που θυματοποιημένοι και στιγματισμένοι, βρίσκονται εκ νέου στην άκρη, στο περιθώριο, αλλά και στο επίκεντρο του κυκλώνα αυτού, που κτύπησε την ανθρωπότητα, ως υπαίτιοι, φορείς και μολυσμένοι.

Ξεκινώντας την υλοποίηση αυτής της παράστασης τι ήταν αυτό που σε προβλημάτιζε περισσότερο;
Με προκαλούσε η αμεσότητά του, η ωμότητά του, αλλά και η ποιητικότητά του. Δεν με προβλημάτιζε κάτι, θεωρούσα μάλλον την ιδιαιτερότητα του έργου με τις πολλές σκηνές σε διαφορετικό χώρο και χρόνο, με τους πολλούς χαρακτήρες με τετραπλή διανομή μεριές φορές, γοητευτική και εξόχως θεατρική.

Ποιος θα ήταν ο ιδανικός σου στόχος μέσα από αυτή την παράσταση; Τι θα ήθελες να πάρει μαζί του το κοινό φεύγοντας από την αίθουσα;
Έχω ακόμη την πρόθεση να συγκινήσω το κοινό, γιατί πιστεύω στην μαγική στιγμή επιτέλεσης του θεατρικού δρώμενου, ως κάτι το μοναδικό και άκρως συγκλονιστικό (από τη φύση του το θέατρο έχει αυτές τις ποιότητες). Έχω την άποψη ότι μπορεί να λειτουργήσει αυτό το δραματικό γεγονός, ως μια συλλογική στιγμή συνένωσης αγνώστων ανθρώπων σε μια αίθουσα, που ενώνονται αυτόματα και ενοποιούνται. Αυτή η δυναμική με συναρπάζει κάθε φορά που συμβαίνει. Το κοινό θα ήθελα να πάρει μαζί του αυτό ακριβώς το συναίσθημα του ανήκειν, έστω και αν συμβεί για μερικές μόνο στιγμές. Να μετακινηθεί, να μεταβεί στην συν κίνηση.

Δουλεύοντας κάθε φορά ένα έργο, διαφοροποιείς τις τεχνικές και την προσέγγισή σου ή ακολουθείς κοινά, δικά σου μοτίβα κάθε φορά;
Πιστεύω πως το κάθε έργο υπαγορεύει τον δικό του τρόπο υλοποίησης, υπάρχουν όμως πολλά κοινά στοιχεία στη διαδικασία αναπαράστασης και προσέγγισης του κειμένου. Αυτό που μετρά για εμένα, είναι η έμφαση στον λόγο και η όσο πιο απλή σκηνική μεταφορά του, ίσως και η σχεδόν αντιθεατρική τοποθέτησή του επί σκηνής. Στην συγκεκριμένη περίπτωση εντοπίστηκε η σχέση του επικού θέατρου του Bertolt Brecht με την κινηματογραφική γραφή του Kushner και επιχειρήθηκε μια σκηνική σύνδεση των δύο, ιδιαίτερα στην πρώτη πράξη με παρεμβάσεις και εμβόλιμα στοιχεία που υπογραμμίζουν την συγγένεια αυτή, καθώς και την αποστασιοποίηση, ως τρόπο ανάγνωσης και κατανόησης του έργου.

>> Το έργο "Άγγελοι στην Αμερική" πάζει κάθε Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 2.30 μ.μ. και Κυριακή στις 18.30 μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου στο Θέατρο Διόνυσος Λευκωσία.

Το έργο είναι κατάλληλο για άτομα άνω των 16 χρόνων.

Περιοδείες:
Λεμεσός: Θέατρο «Ριάλτο», 19 Νοεμβρίου, 20.30
Πάφος: Μαρκίδειο Θέατρο Δήμου Πάφου, 10 Δεκεμβρίου, 20.30
Λάρνακα: Δημ. Θέατρο Γ. Λυκούργος, 23 Δεκεμβρίου, 20.30

Εισιτήρια: 15 ευρώ (κανονικό), 12 ευρώ (συνταξιούχοι, φοιτητές)
Αγορά εισιτηρίων: Soldouticketbox.com και σε όλα τα Καταστήματα Στεφανής
Πληροφορίες: 22818999& 99621845