Είδαμε την παράσταση "Ο σκύλος που καπνίζει" [και μεταφέρουμε εντυπώσεις]

Δημοσιεύτηκε στις 06 Μαρτίου 2015

Ένα από τα επικρατέστερα κυπριακά έργα σύγχρονης γραφής στο πρόγραμμα "PLAY" παρουσιάζει αυτές τις μέρες ο κρατικός θίασος στις αποθήκες του, ή άλλως θέατρο Αποθήκες ΘΟΚ. Ένα χρόνο πριν, το έργο του Χαράλαμπου Γιάννου με τον παράξενο τίτλο, "παραστάθηκε" σε ανοικτό αναλόγιο στο νέο κτίριο ΘΟΚ, στη Νέα Σκηνή, και μας εντυπωσίασε με το λιτό και παράλογο λόγο του. Σήμερα το βλέπουμε στην πρώτη πλήρη παράστασή του, στη γένεση του θεατρικού του βίου, εκεί όπου κρίνεται η απήχησή του στο κοινό, ευρύ ή ιδιαίτερο...

Το έργο έχει τη γοητεία να σμίγει τα θέματά του σαν επίμονα ρεύματα, από τη μια οι αέρηδες συμβολικής παράνοιας περνούν, παρασέρνουν και φεύγουν, κι από την άλλη βρίσκεται εν εξελίξει ένα ρεαλιστικό θρίλερ, όπου αποκαλύπτονται σιγά-σιγά τα σημάδια του οικογενειακού, εγκληματικού παρελθόντος. Την πρώτη φορά που το ακούσαμε ο λόγος ήταν ελαφρύς και γρήγορος και το ενίοτε παράλογο χιούμορ του, πάνω στο γνωστό μοντέλο του πατέρα Κρόνου που τρώει τα παιδιά του, έφερνε έκπληξη κι αυθόρμητο γέλιο, ενώ στο πίσω μέρος του μυαλoύ εισχωρούσαν ανενόχλητες οι συμβολικές αντιστοιχίες...

Ο γιος που κάπνιζε, που έφυγε, που γάβγιζε, που γύρισε ή όχι σε μια τρελή οικογένεια που γαβγίζει σαν χορωδία. Ο πατέρας που τον καταπίεζε, τον έδιωξε, τον ακούει να γαβγίζει, τώρα τον υποδέχεται στο σπίτι σ' ένα παιχνίδι κρυφτό! Πιο σουρεαλιστικό δεν θα μπορούσε να γίνει. Ο σκηνοθέτης της παράστασης-ηθοποιός του ΘΟΚ, Σώτος Σταυράκης στο εκτενές σημείωμά του αναγνωρίζει το ψυχολογικό θρίλερ-μοτίβο του έργου, αλλά προχωρεί σε δικές του εμβαθύνσεις στο κείμενο, όπως μια θεολογική ταυτότητα, αφού ο ξένος έρχεται σαν ο ακούσιος Μεσσίας του καθενός, και βέβαια τον σταυρώνουν.

Από την άλλη ο ψυχωτικός πατέρας, ως άλλος Σίσυφος σε παράκρουση, λειτουργεί σαν τραγικός ήρωας κι ο ξένος ένα αυτόβουλο θύμα. Οι προεκτάσεις της σκηνοθετικής γραμμής μεταφράζονται σε έντονη, εξπρεσιονιστική δραματοποίηση, εισάγοντας εξαρχής παράλογες, υστερικές συμπεριφορές, που συχνά διέκοπταν το ρυθμό του διαλόγου, μείωναν την έκπληξη στο λόγο και το χιούμορ έμενε αναπάντητο από το κοινό για χάριν του μυστηρίου. Παράλληλα επενδύει στο αφαιρετικό σκηνικό της Κωνσταντίνας Ανδρέου, με κρυφά δωμάτια, έντονους μυστηριώδεις φωτισμούς του Σταύρου Τάρταρη, μουσικά σήματα, γέφυρες και εκκλησιαστικό χορωδιακό από τον Μάριο Χρίστου, καπνούς, έγκλημα στα δώματα, ακόμα και μαύρες εφιαλτικές μορφές να εγκλωβίζουν τον ξένο, σαν το κακό που παραμονεύει στο τραπέζι... Και παράλληλα μ' όλα αυτά, ο συμβολικός αέρας της ενδοοικογενειακής κακοποίησης, εκεί όπου το κείμενο αφήνει να φανούν οι υπόγειες προθέσεις του. Με τον ίδιο διπολισμό χαρακτηρίζονται και οι ερμηνείες, με τον Α. Τσουρή και την Ε. Παπαδοπούλου να πρωτοστατούν σε ψυχωτικό φορμαλισμό και μόνο ο ξένος του Προκόπη Αγαθοκλέους να εισέρχεται εξαρχής με γλωσσικό ύφος άμεσο, καθημερινό, "σε στέρεα ρεαλιστική βάση", όπως αναφέρει η Μαρία Μανναρίδου Καρσερά -σύμβουλος επεξεργασίας κειμένου του συγγραφέα στο σημείωμά της στο πρόγραμμα.

Αντίθετα, όλοι οι άλλοι βρίσκονται σε άλλη διάσταση, υπό την επήρεια ενός παράλογου, μεγεθυμένου ρεύματος. Ακόμα κι η υστερική αρραβωνιαστικιά Μόλη, της Κύνθιας Παυλίδου, που δεν ανήκει ακόμη στην οικογένεια, και θα μπορούσε να είναι στο μεταίχμιο, ενώ δίπλα της ο καταπιεσμένος Χάπυ του Δημήτρη Αντωνίου δεν μπορεί παρά να μεγεθύνει την κόντρα του με τον πατέρα.