Ιερουσαλήμ: μία πόλη γεμάτη με προσευχές και όνειρα

Δημοσιεύτηκε στις 30 Αυγούστου 2017

Η πτήση Λάρνακα-Τελ Αβίβ είναι πιο σύντομη από τη διαδρομή Λευκωσία-Λεμεσός. Τόσο κοντά, λιγότερο από 50 λεπτά. Βρέθηκα στην Ιερουσαλήμ μετά από πρόσκληση της Πρεσβείας του Ισραήλ στην Κύπρο και του Jerusalem Press Club για τη διεξαγωγή του 37ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Ιερουσαλήμ.

Η πρωτεύουσα του Ισραήλ είναι μία πόλη τόσο κοντινή στην Κύπρο μα τόσο άγνωστη. Μια πόλη γεμάτη αντιθέσεις, με ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που θα το παρατηρήσεις αυτόματα και θα το συνειδητοποιήσεις σε μερικά δευτερόλεπτα: την σκληρή λευκή πέτρα σε όλα τα κτήρια. Πάνω από 850.000 άνθρωποι ζουν σήμερα στην Ιερουσαλήμ, μία πόλη γεμάτη με 'προσευχές και όνειρα' όπου σε κάθε σου βήμα συναντάς σημάδια της διαφορετικότητάς της, ανθρώπους από ξεχωριστές κουλτούρες, θρησκείες, πολιτισμούς, ιδιοσυγκρασίες.

Για εμάς τους Κύπριους η Ιερουσαλήμ αποτελεί ένα προορισμό για θρησκευτικό προσκύνημα. Και όμως, δεν είναι μόνο αυτό. Αυτό το χωνευτήρι πολιτισμών και θρησκειών, αξίζει να το ανακαλύψεις περπατώντας από το κέντρο της σύγχρονης πόλης φτάνοντας στον μαγευτικό πυρήνα της παλιάς Ιερουσαλήμ, όπου θα περιπλανηθείς στα πολύχρωμα παζάρια, στα στενά σοκάκια και θα απολαύσεις ευωδιαστούς καφέδες σε παραδοσιακές γειτονιές - τη μουσουλμανική, τη χριστιανική και την εβραϊκή. Θα περιπλανηθείς σε αρχαίες οδούς αφού ο γύρος των τειχών είναι μια καταπληκτική βόλτα.

Η Ιερουσαλήμ είναι μία πόλη που δεν φημίζεται για τις συγκοινωνίες της αν και υπάρχουν τα αστικά λεωφορεία αλλά καλύτερος τρόπος να την γνωρίσεις είναι περπατώντας. Τα ταξί κοστίζουν λιγάκι παραπάνω, όπως και πολλά τουριστικά μαγαζιά, κυρίως στο κέντρο της πόλης. Εδώ, που η γοητεία της Ανατολής και οι θρησκευτικές αντιθέσεις των λαών που ζουν στην περιοχή συμπυκνώνονται σε ένα αμάλγαμα εικόνων που αντικρίζεις σε κάθε σου βήμα θα εντοπίσεις σίγουρα κοινά στοιχεία με την Κύπρο. Κοινές γεύσεις, φαγητά, συμπεριφορά, τρόπο διασκέδασης ακόμα και τα χαρακτηριστικά στοιχεία στα πρόσωπα των ανθρώπων.

Χωνευτήρι πολιτισμών

Μουσουλμάνοι άραβες, χριστιανοί άραβες, Παλαιστίνιοι και Εβραίοι. Και ανάμεσα στους Εβραίους πάλι θα συναντήσεις εκείνους που επέστρεψαν στο Ισραήλ με την ίδρυση του νέου κράτους το 1948 κουβαλώντας τα δικά τους στοιχεία είτε από την Αμερική και την πρώην Σοβιετική Ένωση, είτε από ανατολικές ευρωπαϊκές χώρες ή την Αμερική. Ανάμεσά τους υπάρχει η μερίδα της νέας, μοντέρνας γενιάς και από την άλλη οι συντηρητικοί και ορθόδοξοι Εβραίοι με τα βαριά μαύρα παλτά, τα ψηλά καπέλα και τα λευκά πουκάμισα. Όλοι αυτοί συνυπάρχουν σε μία πόλη που ακριβώς αυτή η συνύπαρξη την καθιστά μοναδική. Αυτή τη μοναδικότητα θα την συναντήσεις παντού.

Στη γαστρονομία και στα εστιατόρια όπου θα βρεις εβραϊκό-αραβικό street food, ανοιχτά μπαρ και fine dining εστιατόρια, με θεσπέσιες πίτες με ζάαταρ και γιαούρτι, νόστιμα αρτοποιήματα αφού οι Εβραίοι είναι φημισμένοι φουρνάρηδες αλλά και αραβικά φαλάφελ, αρνίσιο κεμπάπ και την πιο νόστιμη χούμους και ταχίνι που δοκίμασες ποτέ. Μία κουζίνα που για θρησκευτικούς λόγους δεν περιλαμβάνει χοιρινό κρέας, αλλαντικά και μαλάκια, χαρακτηρίζεται από τα έντονα μυρωδικά, τις πικάντικες γεύσεις, έχει μία ιδιαίτερη προτίμηση στα αβγά, το κοτόπουλο, τις σαλάτες, το αρνί, τα ωμά ψάρια και τα ζυμώματα.

Τι να δεις

Ναός Πανάγιου Τάφου
Το σημαντικότερο προσκύνημα της χριστιανοσύνης, στην περιοχή του λόφου του Γολγοθά. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτόνημα, αφού αποτελεί στην ουσία σύμπλεγμα επιμέρους ναών και παρεκκλησίων που έχουν χτιστεί στο πέρασμα του χρόνου. Ο αρχικός ναός εγκαινιάστηκε το 326 μ.Χ. από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και τη μητέρα του Αγία Ελένη, με την καθοδήγηση του αρχιτέκτονα Ζηνόβιου. Πάνω στο σημείο που θεωρείται ότι βρισκόταν ο τάφος του Χριστού, κατασκευάστηκε η Ροτόντα, ένα κυκλικό οικοδόμημα από ροζ μάρμαρο το οποίο επικοινωνούσε με την τεράστια Βασιλική όπου βρέθηκε σε κρύπτη ο Τίμιος Σταυρός. Στο ναό της Αναστάσεως γίνεται κάθε χρόνο το Μεγάλο Σάββατο η τελετής της αφής του αγίου φωτός από τον ορθόδοξο πατριάρχη.

Όρος του Ναού
Τέσσερις θρησκείες έχουν αφήσει τα ίχνη τους σ' αυτόν το χώρο: ο ρωμαϊκός παγανισμός, ο χριστιανισμός, η ιουδαϊκή θρησκεία και το Ισλάμ. Θεωρείται ιερός τόπος για όλους και είναι η πέτρα του σκανδάλου σε άπειρες πολιτικές διενέξεις. Το πιο εντυπωσιακό ίσως προσκύνημα είναι ο Θόλος του Βράχου, του οκταγωνικού ισλαμικού τεμένους χτισμένου με την τεχνοτροπία της ροτόντας, άγνωστη έως τότε για το Ισλάμ. Ο Θόλος το 1967 καλύφθηκε από το χρυσό περίβλημα που αποτελεί πλέον σήμα κατατεθέν. Από το 2006 οι τουρίστες μπορούν να επισκεφθούν το προαύλιο για να θαυμάσουν το αρχιτεκτόνημα. Οι εβραίοι, από την άλλη, θεωρούν το λίθο στην κορυφή του λόφου (ο οποίος τώρα καλύπτεται από τον Θόλο) ως το σημείο της δημιουργίας του κόσμου, της θυσίας του Αβραάμ, όπου βρισκόταν ο ναός του Σολομώντα και οι μεταγενέστεροί του. Αντιλαμβάνεστε τις διαφωνίες που προκύπτουν. Στο Όρος του Ναού υπάρχει και το τζαμί Al Aqsa, το τρίτο πιο ιερό προσκύνημα των μουσουλμάνων (μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα). Δεν μπορείτε να μπείτε στο τζαμί, παρατηρήστε όμως στη βορειοδυτική άκρη της πλατείας ένα μακρόστενο κτίριο στην άκρη της κατωφέρειας. Η χριστιανική παράδοση το ταυτίζει με το πραιτόριο, στο οποίο δικάστηκε ο Ιησούς. Τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας έχουν ως αποτέλεσμα μεγάλες ουρές, οπότε ελάτε πρωί.

Via Dolorosa
Η Οδός του Μαρτυρίου του Ιησού από τη δίκη μέχρι την ταφή του χαρακτηρίζεται από 14 στάσεις-προσκυνήματα, το καθένα με την αντίστοιχη πλακέτα-βιβλική αναφορά. Πολλά από αυτά τα σημεία βρίσκονται σε δρόμους με έντονη κίνηση στη μουσουλμανική και τη χριστιανική συνοικία της πόλης.

Κήπος Γεθσημανή
Ο καλύτερος τρόπος να φτάσετε είναι κατεβαίνοντας με τα πόδια (οι νεότεροι…) από το όρος των Ελαιών στην ανατολική Ιερουσαλήμ. Υπάρχουν ακόμη χιλιόχρονες ελιές εδώ. Ο καθολικός Ναός όλων των Εθνών, που καταλαμβάνει το χώρο όπου βρισκόταν παλιότερα η Βασιλική της Αγωνίας (αναφορά στην τελευταία νύχτα που πέρασε εδώ ο Ιησούς προτού συλληφθεί), βρίσκεται δίπλα στον Κήπο. Στο εσωτερικό της βρίσκεται ένας βράχος, στο σημείο όπου προσευχήθηκε. Ο ναός είναι ένα αρχιτεκτονικό αμάλγαμα, χρησιμοποιείται δε λατρευτικά από όλα τα χριστιανικά δόγματα.

Αρχαιολογικό Πάρκο Ιερουσαλήμ
Μπορείς να ξεκινήσεις την επίσκεψή σου από το Davidson Visitors Center: το οπτικό υλικό και τα ενδιαφέροντα βίντεο θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τις ανασκαφές του δυτικού και νότιου τείχους, που υπήρξαν χρυσωρυχείο για τους αρχαιολόγους.

Israel Museum
Πρόκειται για ένα παγκόσμιας κλάσης μουσείο, όπου φυλάσσονται και τα περιβόητα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας, 900 περγαμηνές και πάπυροι γραμμένοι στην εβραϊκή, αραμαϊκή και ελληνική γλώσσα. Το μουσείο έχει τρεις κατευθύνσεις: η αρχαιολογική πτέρυγα κρύβει θησαυρούς έως και των προϊστορικών χρόνων, η νέα πτέρυγα είναι αφιερωμένη στα λατρευτικά αντικείμενα (judaica) της εβραϊκής θρησκείας, ενώ υπάρχει και η πτέρυγα Τέχνης. Πολύ όμορφα τα cafes (ανοιχτά και εκτός ωρών μουσείου) και ο Καλλιτεχνικός Κήπος που σχεδίασε ο Isamu Noguchi. (www.imj.org.il )

Rockefeller Museum of Archaeology
Ο πύργος από λευκή πέτρα όπου στεγάζεται ξεχωρίζει σε όλη την ανατολική Ιερουσαλήμ. Τα τοπικά ευρήματα εκτείνονται χρονικά από την προϊστορία έως το 1700.

Μουσείο Βιβλικών Γαιών
Καλύπτει μια ιστορία 6.000 ετών με εκθέματα από την προϊστορική περίοδο μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους. Ενδιαφέρουσα και η μουσειολογική αντίληψη που δεν κατηγοριοποιεί, αλλά παραβάλλει αντικείμενα της ίδιας περιόδου από γειτονικές κουλτούρες. (www.blmj.org )

Η αίθουσα με τα εκατομμύρια ονόματα των Εβραίων που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα του Μουσείου του Ολοκαυτώματος. Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει κατορθωτό να συγκεντρωθούν και τα 6 εκατ. ονόματα των νεκρών γι' αυτό όταν πας θα δεις κενούς χώρους για τα ονόματα των απόντων.

Yad Vashem
Ένα μουσείο μνήμης για την ιστορία του Ολοκαυτώματος. Πολύ συγκινητικό το Μνημείο των Παιδιών, αφιερωμένο στο ενάμισι εκατομμύριο των ανήλικων θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας. (www.yadvashem.org )

Tower of David Museum
Το μουσείο στο φρούριο Hametzuda εκτός του ότι προσφέρει πανοραμική θέα στην πόλη, θα σας βοηθήσει να καταλάβετε την πολυσχιδή ιστορία της. Εκεί κοντά βρίσκεται και ο χώρος όπου θεωρείται ότι έγινε ο Μυστικός Δείπνος. (www.towerofdavid.org.il/English)

Μουσείο Εβραϊκής Μουσικής
Στο κέντρο της πόλης ψάξε τον δρόμο με τις ομπρέλες, που είναι μία σύγχρονη προσθήκη στην Ιερουσαλήμ. Από τις πιο όμορφες γωνιές της πόλεις με μαγαζιά για φαγητό και το εξαιρετικό Μουσείο Εβραϊκής Μουσικής.

Το ισραηλινό σινεμά

Το Ισραήλ από τη δεκαετία του '60 μέχρι και σήμερα έχει αναπτύξει ιδιαίτερα τη βιομηχανία του κινηματογράφου διοργανώνοντας στη χώρα αρκετά διεθνή φεστιβάλ τόσο στην Ιερουσαλήμ και το Τελ Αβίβ όσο και σε άλλες πόλεις. Μάλιστα, πολλές ισραηλινές ταινίες ξεχώρισαν σε αρκετά διεθνή φεστιβάλ αποσπώντας βραβεία, κέρδισαν διεθνή αναγνώριση και 14 ισραηλινές ταινίες βρέθηκαν στην κατηγορία καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας των Όσκαρ. Σήμερα, στο Ισραήλ υπάρχουν 6 διαφορετικές ανώτατες σχολές κινηματογράφου ενώ το κράτος επενδύει πολύ στον κινηματογράφο δαπανώντας ετησίως πολλά εκατομμύρια δολάρια για την παραγωγή 12 με 15 ταινιών μεγάλου μήκους.

Ταυτόχρονα, οι ισραηλινοί δημιουργοί ασχολούνται τόσο με το ντοκιμαντέρ όσο και με τις ταινίες μικρού μήκους από τις οποίες κάποιες είναι αριστουργηματικές. Το μεγαλύτερο διεθνές επιπέδου φεστιβάλ της χώρας πραγματοποιείται κάθε χρόνο τον Ιούλιο στην Ιερουσαλήμ. Φέτος, το 34 Jerusalem Film Festival πραγματοποιήθηκε από τις 13 μέχρι τις 18 Ιουλίου και συμπεριέλαβε στο πρόγραμμά του πάνω από 200 μεγάλου και μικρού μήκους ταινίες και ντοκιμαντέρ που συμμετείχαν σε πάνω από 15 διαφορετικές κατηγορίες διαγωνιστικών και αφιερωματικών τμημάτων, με όλες τις αίθουσες ασφυκτικά γεμάτες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κατηγορίες των ισραηλινών μεγάλου μήκους ταινιών, οι κατηγορίες 'The Jewish Experience', 'In the Spirit of Freedom', τα ντοκιμαντέρ και βέβαια το διεθνές διαγωνιστικό μέρος.

Αρχή με Hazanavicius
Σε όλα τα μεγάλα φεστιβάλ του κόσμου είθισται η έναρξη να γίνεται με ταινίες γνωστών σκηνοθετών και ηθοποιών με διεθνή αναγνώριση. Έτσι λοιπόν το 34o Jerusalem Film Festival επέλεξε για το άνοιγμά του να προβάλει τη νέα ταινία του βραβευμένου με Όσκαρ σκηνοθέτη για την ταινία 'The Artist' Michel Hazanavicius "Redoubtable". Η ταινία προβλήθηκε σε ένα υπέροχο, ιστορικό χώρο της Ιερουσαλήμ, μερικά μέτρα έξω από την παλιά πόλη, το αμφιθέατρο τη Πισίνας του Σουλτάνου. Περίπου 6.000 άνθρωποι βρέθηκαν στην έναρξη του φεστιβάλ αποδεικνύοντάς σε όλους εμάς που βρεθήκαμε εκεί για πρώτη φορά το πόσο πολύ ο κόσμος της Ιερουσαλήμ αγκαλιάζει το σινεμά και το συγκεκριμένο διεθνές φεστιβάλ.

Ο Rener Schor κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης στους δημοσιογράφους για το ισραηλινό σινεμά (δεξιά) και ο Uri Dromi, επικεφαλής του The Jerusalem Press Club.

Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, των προβολών των ταινιών και των δεκάδων εκδηλώσεων που πραγματοποιούνταν σε ολόκληρη την πόλη είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε σημαντικούς ανθρώπους του ισραηλινού φεστιβάλ όπως τον Rener Schor, ιδρυτή και διευθυντή μίας εκ των σημαντικότερων σχολών κινηματογράφου του Ισραήλ, Sam Spiegel Film & Television. O κ. Schor αποτελεί σήμερα μία εξέχουσα προσωπικότητα στον τομέα του κινηματογράφου στο Ισραήλ που βρίσκεται στη βιομηχανία από τα τέλη της δεκαετίας του 70' ως ακτιβιστής, σκηνοθέτης και καθηγητής. Ο κ. Schor μας μίλησε για την ιστορία του ισραηλινού κινηματογράφου, το παρόν και το μέλλον του αναφέροντας πόσο πολύ επενδύουν στο νέο αίμα στον χώρο του κινηματογράφου προβάλλοντάς μας κιόλα δείγματα της δουλειάς των φοιτητών και αποφοίτων της σχολής με ταινίες μικρού μήκους.