"Είναι ευλογία στις μέρες μας να εξακολουθείς να ονειρεύεσαι"

Δημοσιεύτηκε στις 03 Οκτωβρίου 2016

Η Θεατρική Ομάδα Persona της Λέας Μαλένη είναι ακόμη ένα τρανό παράδειγμα πως οι μικρές ομάδες, χωρίς στέγη, υποδομή και οικονομικούς πόρους μπορούν να κάνουν θαύματα φτάνει να έχουν ως στόχο την παραγωγή τέχνης και τον σεβασμό στο θεατή. Και αυτό μας το απέδειξε με τις επιλογές και τα έργα που ανεβάζει κάθε σεζόν.

Η Λέα Μαλένη από τον 'Ορλάντο' μέχρι το 'Witsplit' και από το 'Islands' μέχρι τους 'Χοντρούς άντρες με φούστα' και πρόσφατα τις 'Τρεις αδελφές' απέδειξε πως τολμά να φέρνει το κοινό σε επαφή με άγνωστα και 'δύσκολα' έργα χωρίς να έχει στο μυαλό της την εμπορικότητα αλλά με γνώμονα αρχικά το κάθε έργο να ενεργοποιεί πρωτίστως την ίδια και τους συνοδοιπόρους της.

Ένα τέτοιο έργο που όχι μόνο θα ενεργοποιήσει την ίδια αλλά και το κοινό της Κύπρου είναι 'Το μικρό πόνι' που κάνει πρεμιέρα στις 5 Οκτωβρίου. Ένα ισπανικό έργο που μεταφράστηκε αποκλειστικά για την παράσταση της Persona και βγαίνει για πρώτη φορά εκτός Ισπανίας καταπιάνεται με θέματα όπως η διαφορετικότητα και ο σχολικός εκφοβισμός που αποτελούν σχετικά καινούργιους όρους στο λεξιλόγιό μας, όπως μου ανέφερε και η ίδια.

Λίγο πριν την επίσημη πρώτη ενός ακόμη τολμηρού και ανθρωποκεντρικού έργου η Λέα Μαλένη μίλησε στο Check In για την πορεία της Persona, το νέο έργο που σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί και τη δική της προσέγγιση στο θεατρικό του Πάκο Μπεθέρα.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΔΩ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ "ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΠΟΝΙ"

Με ποια κριτήρια επιλέγει η ομάδα Persona τα έργα της;
Ο λόγος κι η αφορμή για κάθε ανέβασμα γεννιούνται κι από διαφορετική ανάγκη. Το ξεκίνημα, ας πούμε, με τον «Ορλάντο» ήταν αποτέλεσμα μιας αμοιβαίας επιθυμίας για συνεργασία με τη Στέλα Φυρογένη. Πέσαμε λοιπόν με τα μούτρα στο ψάξιμο και τότε βρέθηκε στο δρόμο μας η Βιρτζίνια Γουλφ και μας συνεπήρε. Στην πορεία, όταν υπήρχε λόγος ουσιαστικός να ειπωθεί κάτι γύρω από ένα θέμα, προέκυπτε και μια παράσταση, όπως έγινε με το «Witsplit».Υπήρξαν φυσικά και προτάσεις για συνεργασία, όπως αυτή με την Κατερίνα Λούρα και τους συνεργάτες της στο δημοτικό κολυμβητήριο Λευκωσίας μερικά χρόνια πριν ή με το «Islands», τη μεγάλη συμπαραγωγή της Persona με καλλιτέχνες από τη Γερμανία, την Τενερίφη και την Αγγλία. Στην πορεία, άλλαξαν κάπως οι πλεύσεις, αλλά ο ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός της Ομάδας δεν άλλαξε ποτέ, όπως και τώρα με το "Μικρό Πόνυ".

Πως κρίνεις την πορεία της Persona μέχρι σήμερα και αν θα έκανες ένα απολογισμό ποιο θα ήταν το… επιμύθιο;
Η Persona ιδρύθηκε με βασικό στόχο να ταξιδεύει, για να επικοινωνεί και να συνυπάρχει με αντίστοιχες ομάδες του εξωτερικού, θέτοντας καινούργιες βάσεις για τη διακίνηση καλλιτεχνών, ιδεών και ρευμάτων. Και αυτό, μολονότι μικρή ομάδα χωρίς στέγη, υποδομή και οικονομικούς πόρους, απέδειξε από την αρχή ότι μπορεί να το κάνει, χωρίς εκπτώσεις και συμβιβασμούς. Με μεράκι, διαθεσιμότητα, πείσμα και αγάπη. Οι καιροί που διανύουμε είναι εξαιρετικά δύσκολοι. Οι αντιξοότητες, μεγάλες. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο και το κάθετι χρειάζεται μόχθο και προσωπικές θυσίες για να γίνει. Λάθη όλοι κάνουμε κι ευτυχώς που υπάρχουν για να μαθαίνουμε και να προχωράμε. Ειδικά στην εποχή των αρπακτικών. Παρόλα αυτά, είναι ευλογία στις μέρες μας να εξακολουθείς ακόμα να ονειρεύεσαι τα χρώματα, πόσο μάλλον να τα ζωγραφίζεις.

Δεν αποτελεί κριτήριο για εσένα και η εμπορικότητα μίας παράστασης ώστε να εξασφαλιστεί και η επιβίωση της ομάδας;
Ποτέ δεν κάνω κάτι με κριτήριο την εμπορικότητα. Άλλωστε, η λέξη από μόνη της παραπέμπει σε συναλλαγές πραμάτειας. Από τη άλλη, δεν θεωρώ ότι η εμπορικότητα αποκλείει την ποιότητα, ούτε το αντίστροφο φυσικά. Αν μια παράσταση έχει κάποιο ουσιαστικό λόγο να αρθρώσει, διαθέτει ικανούς συντελεστές, είναι προσεγμένη στη λεπτομέρειά της και συνεπαίρνει το κοινό της, τότε μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει εμπορική επιτυχία χωρίς να χάσει τίποτα από την ποιότητά της. Αν ένα έργο, ένα θέμα ή μια ιδέα που πρόκειται να γίνει έργο, προκαλεί, ενεργοποιεί και ιντριγκάρει τον δημιουργό της τόσο που να νιώθει κι αυτός κι οι συνοδοιπόροι του πεταλουδίτσες στο στομάχι, τότε η παράσταση αυτή σίγουρα θα έχει κάτι να πει κι αυτή η λαχτάρα για μοιρασιά με τον αποδέκτη, δεν μπορεί παρά να έχει αίσια κατάληξη στις ουρές των ταμείων.

Το έργο "Το μικρό πόνι" του Ισπανού δραματουργού Πάκο Μπεθέρα ανεβαίνει για πρώτη φορά εκτός Ισπανίας μεταφρασμένο ειδικά για την παράσταση της ομάδας Persona.

Πως εντοπίσατε το καινούργιο έργο που ανεβάζετε "Το Μικρό Πόνυ" και γιατί αποφασίσατε να το ανεβάσετε;
Με τον Χάρη είχαμε εκδηλώσει αμφότεροι εδώ και καιρό την επιθυμία να συνεργαστούμε. Έτσι, περίπου ένα χρόνο πριν, αρχίσαμε μαζί το ψάξιμο να βρούμε το κατάλληλο έργο. Σ' αυτό το κυνήγι αναζήτησης μπήκε κάποια στιγμή κι η Μαρία Χατζηεμμανουήλ, η οποία μας πρότεινε μια σειρά κειμένων, έχοντας γνώση από πρώτο χέρι όλων των νέων Ισπανικών και Καταλανικών έργων που κυκλοφορούν στις μέρες μας, μεταξύ των οποίων ήταν και "Το Μικρό Πόνυ", το οποίο αμέσως ξεχωρίσαμε, όχι μόνο γιατί θίγει ένα καυτό θέμα της εποχής με διαστάσεις επιδημίας, αλλά και για τη γραφή του, η οποία είναι εμποτισμένη από τον μαγικό ρεαλισμό των ισπανόφωνων λογοτεχνών του 20ου αιώνα.

Το έργο καταπιάνεται με θέματα όπως ο σχολικός εκφοβισμός και η διαφορετικότητα. Πόσο ώριμη πιστεύεις πως είναι η κυπριακή κοινωνία σήμερα ώστε να διαχειριστεί τέτοια θέματα;
Τα τελευταία χρόνια -από ιδιωτικούς φορείς κυρίως- γίνονται αρκετές ενέργειες και δράσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από τέτοια θέματα, τα οποία μέχρι πριν από λίγα χρόνια είτε κρύβονταν κάτω από το χαλί, είτε λόγω άγνοιας δεν μπορούσαμε να τα προσδιορίσουμε. Έννοιες όπως «διαφορετικότητα» και «σχολικός εκφοβισμός» αποτελούν σχετικά καινούργιους όρους στο λεξιλόγιό μας, σίγουρα όμως δεν πρόκειται για άγνωστα φαινόμενα στην τρέχουσα καθημερινότητά μας. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμη να διανύσουμε ως κοινωνία και πολλά τείχη εγωισμού να ρίξουμε ώστε να μη φοβόμαστε και να μη λιθοβολούμε τη μειονότητα και το διαφορετικό.

Δεν υπήρξαμε όλοι λίγο πολύ θύματα ή θύτες τέτοιων καταστάσεων; Το έργο πως προσεγγίζει αυτά τα θέματα;
Όλοι κρύβουμε εν δυνάμει μέσα μας ένα θύμα κι έναν θύτη. Κι ανάλογα με τη συνθήκη, τη συγκυρία, την πίεση και την περίσταση, κάποια στιγμή εκδηλώνουμε εκούσια ή ακούσια αυτή την αθέατη πλευρά της ψυχής μας. Σ' αυτή την περίπτωση, θύμα είναι το ίδιο το παιδί, και θύτες, ακούσια ή εκούσια, το σχολείο, οι συμμαθητές, ακόμα κι οι ίδιοι οι γονείς του. Στην παράσταση θα δούμε συγκρούσεις και αντιθέσεις, το παιδί με τον περίγυρό του, ο διευθυντής που είναι η εξουσία, οι γονείς με τον εαυτό τους. Τελικά ζούμε σε ένα φαύλο κύκλο, σε μία μάχη να απαλλαγούμε από τις παρωπίδες και τις ιδέες του παρελθόντος; Είναι εφικτή η αλληλοκατανόηση; Με λίγη καλή θέληση τα πάντα είναι εφικτά, φτάνει να μπορεί να βλέπει κανείς και πέρα από το δάκτυλό του.

Σκηνοθετικά πως προσέγγισες την παράσταση και ποιος είναι ο στόχος σου;
Ποτέ δεν μου άρεσε ο δογματισμός. Το να σερβίρω με το ζόρι σκέψεις φορεμένες, παγιωμένες κι αδιάλλακτες, έτοιμη τροφή στο μυαλό του θεατή πάντα με απωθούσε ως εγχείρημα. Ευτυχώς, το κείμενο από μόνο του ακυρώνει από την πρώτη στιγμή την όποια στάσιμη τοποθέτηση, προκαλώντας στον θεατή ένα σκωτσέζικο ντους διαθέσεων και συναισθημάτων. Και τότε, στο αδιέξοδο αναλαμβάνει ο μαγικός ρεαλισμός κι η φαντασία. Μια οδηγία του συγγραφέα, την οποία ακολουθώ κατά γράμμα, παίρνοντάς την και λίγο παρακάτω. Είναι ενδεικτικό ότι το παιδί, από γραφής του έργου, εμφανίζεται επί σκηνής μόνο μέσα από ένα μεγάλο πορτρέτο στον τοίχο, το οποίο μεταμορφώνεται σταδιακά ανάλογα με τις εξελίξεις, για να καταλήξει τελικά μέσα στην δική του πλασματική πραγματικότητα, προκειμένου να γλυτώσει από την βαναυσότητα του ανθρώπινου είδους.

Δεν είναι ρίσκο να παίζεις και να σκηνοθετείς; Πως το συνδυάζεις;
Δεν το συνηθίζω και δεν το συνιστώ! Δεν είναι ανέφικτο, χρειάζεται όμως καλή προετοιμασία, τεράστια συγκέντρωση, τρελή εγρήγορση και να μπορεί ακατάπαυστα το ένα σου χέρι να κινείται στο στήθος κυκλικά την ώρα που το άλλο χτυπά σε κόντρα ρυθμό το στέρνο! Ειδικά όταν στη σκηνή βρίσκονται μόνο δύο.

Με αφορμή την παράσταση θα πραγματοποιηθούν και κάποια βιωματικά εργαστήρια με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό και την αντιμετώπιση του. Τελικά, μήπως, αυτός πρέπει να είναι ο ρόλος του θεάτρου;
Το θέατρο είναι και μέθη και σπουδή και ξεφάντωμα και πόνος. Είναι η ίδια η ζωή, κι ο ρόλος του ήταν και είναι ανθρωποκεντρικός, με όποιον τρόπο κι αν το ερμηνεύει κανείς αυτό.