"Μινέττι" από το Θέατρο Δέντρο

Δημοσιεύτηκε στις 03 Μαΐου 2017

Το θέατρο ΔΕΝΤΡΟ παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Κύπρο το έργο «Μινέττι» του κορυφαίου Αυστριακού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ (1931-1989), σε σκηνοθεσία Θανάση Γεωργίου και με τον ίδιο στον ομώνυμο ρόλο. Το έργο αποτελεί φόρο τιμής στην καλλιτεχνική δημιουργία και ειδικά στο θέατρο και την υποκριτική τέχνη. Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Θανάσης Γεωργίου -γνωστός στο κυπριακό κοινό από την παράσταση «Λίγο Ακόμα» που ανέβασε ο ΘΟΚ στην Πειραματική Σκηνή (2010-2011) και στη συνέχεια στο Φεστιβάλ Αθηνών (16-18 Ιουλίου, 2011) σε σύλληψη και συν-σκηνοθεσία με τον γνωστό χορογράφο Φώτη Νικολάου- επανέρχεται, μετά από έξι χρόνια, στη Λευκωσία παρουσιάζοντας ένα έργο που αποτελεί μοναδικό στοχασμό πάνω στην αναζήτηση της συνάντησης του Εγώ με τον κόσμο (από 13 Μαΐου, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων).

Όλα τα θεατρικά και τα ποιήματά του πολυγραφότατου Τόμας Μπέρνχαρντ εικονογραφούν με μελαγχολικό και συχνά πεισιθάνατο τρόπο την αδυναμία του ανθρώπου να νικήσει τον πόνο, την αρρώστια, την τρέλα, τη φθορά, το θάνατο. Το κάθε έργο του ξεχωριστά, αλλά και το σύνολο τους, αποτελεί μια διαρκή αυτοβιογραφία: «κανένας άλλος δεν έγραψε όπως αυτός το ίδιο βιβλίο με πάντα καινούργιο τρόπο» όπως έχει επανειλημμένα ειπωθεί.

Η δυναμική εναλλαγή του τραγικού και του κωμικού στοιχείου ορίζει το σύνολο του έργου του Τόμας Μπέρνχαρντ. Η αηδία του για την πορεία του κόσμου και την «εξέλιξη» των ανθρώπων τον οδήγησε στη δημιουργία μιας συνεχιζόμενης «ανθρώπινης κωμωδίας» παντός καιρού, με τραγικά στοιχεία: «όλα είναι γελοία αν αναλογιστούμε το θάνατο».

Στις μέρες μας, με τα όσα διαπραγματεύεται στα έργα του, ο Μπέρνχαρντ είναι ίσως πιο επίκαιρος από ποτέ και ο λόγος του ιδιαίτερα καυστικός. Όπως γράφει ο George Steiner («Μαύρος Δούναβης» Περί λόγου, τέχνης και πολιτισμού, Πατάκης 2016): «Ο Μπέρνχαρντ αντιμάχεται το υποκριτικό από μέρους της Αυστρίας θάψιμο του ναζιστικού παρελθόντος της. Τη μεγαλομανή επαρχιακότητα της βιεννέζικης κουλτούρας. Το τέλμα της πρόληψης, της μισαλλοδοξίας, της πλεονεξίας με την οποία ο αυστριακός χωρικός ή ορεσίβιος λύνει τις υποθέσεις του».

Αυτή τη στιγμή έργα του ανεβαίνουν στις μεγαλύτερες σκηνές της Ευρώπης. Στην Ελλάδα, φέτος, ανεβαίνουν τέσσερα έργα του. Στο ελληνικό κοινό τον πρώτο-σύστησε το 1991 ο Λευτέρης Βογιατζής με το έργο «Ρίττερ, Ντένε, Φος» ενώ το Δεκέμβριο του 1994 το Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν παρουσίασε το έργο «Μινέττι», όπου τον κεντρικό ρόλο ερμήνευσε ο Γιώργος Λαζάνης.

Μινέττι (1976) - Λίγα λόγια για το έργο
Ο "παράξενος" κύριος Μινέττι, φημισμένος ηθοποιός στο παρελθόν, φτάνει παραμονή Πρωτοχρονιάς, στην Οστάνδη για να συναντήσει τον καλλιτεχνικό διευθυντή του θεάτρου του Φλένσμπουργκ, που τον κάλεσε να λάβει μέρος στη διακοσιοστή επέτειο του, ερμηνεύοντας το Βασιλιά Ληρ.

Το έργο διαδραματίζεται στο χωλ ενός παλιού ξενοδοχείου του οποίου οι ένοικοι απαρτίζουν έναν κόσμο (..με παλιάτσους, νάνους, μασκαρεμένους και σακάτηδες) που αμφιταλαντεύεται συνεχώς ανάμεσα στη πραγματικότητα και τον εφιάλτη, το κωμικό και το τραγικό. Πόσο πραγματικό είναι αυτό το παράξενο ξενοδοχείο και πόσο αντικατοπτρίζει τον διασαλεμένο ψυχικό κόσμο του ήρωα;

Ο Μινέτι ανοίγει συνομιλία με αυτά τα άγνωστα πρόσωπα για να μετατρέψει πολύ γρήγορα το διάλογο σε ένα μοναχικό παραλήρημα για τη ζωή, την ήττα, την τέχνη. Ο ήρωας υποκινεί τη δράση με άξονα την επιθυμία του για μία τελευταία εμφάνιση στο θέατρο, μια συνάντηση, ένα συνομιλητή, ένα βλέμμα.

Στο «Μινέττι» το όνομα του Ληρ επαναλαμβάνεται εβδομήντα πέντε φορές. Η Σαιξπηρική φράση "a bitter fool" (ένας πικρός τρελός) - φράση κλειδί στο κείμενο - και η συνεχής αναφορά στο Ληρ, ανοίγουν τις πύλες για να εισχωρήσει η τρέλα ως φαρμακερός καρπός της γνώσης. Ο έκπτωτος βασιλιάς της σκηνής Μινέττι έχει συνείδηση της αποτυχίας του αλλά γνωρίζει όπως και άλλοι καλλιτέχνες - ήρωες του Μπέρνχαρντ- ότι η τέχνη είναι η μόνη ελπίδα, η ύστατη σανίδα σωτηρίας.

Το έργο έχει πάρει τον τίτλο του από τον σπουδαίο γερμανό ηθοποιό Μπέρνχαρντ Μινέττι που πρώτος ερμήνευσε το έργο.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Μπέρνχαρντ κατά τη διάρκεια της ζωής τους διαρκώς γινόταν, δια της υπερβολής, εριστικός, προκειμένου να κινητοποιήσει αντιδράσεις. Πολυάριθμα ήταν τα σκάνδαλα που προκάλεσε με τα λεγόμενά του σε συνεντεύξεις ή κατά τις απονομές των βραβείων που λάμβανε.

Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια της ζωής του, κατά τα οποία έφτασε στο απόγειο της φήμης του, οι δηλώσεις του ήταν στην ημερήσια διάταξη των αυστριακών και γερμανικών εφημερίδων. Ωστόσο, η αξία του έργου του κατάφερε να ξεπεράσει την εικόνα του ασυμβίβαστου ταραξία συγγραφέα και να ελκύσει τα μεγάλα ακροατήρια.

Στη διαθήκη του απαγόρευσε στο αυστριακό κράτος να εκμεταλλευτεί με οποιοδήποτε τρόπο το έργο του. Ωστόσο το 1999 το Ίδρυμα Τόμας Μπέρνχαρντ που δημιουργήθηκε (1997) με πρωτοβουλία του ετεροθαλούς αδερφού του, αγνόησε τη διαθήκη του συγγραφέα και επέτρεψε το ανέβασμα των έργων του στις κρατικές σκηνές της Αυστρίας.

Στις νεκρολογίες τους η Monde και ο Nouvel Observateur χαρακτήρισαν τον Τόμας Μπέρνχαρντ αντίστοιχα «τον σπουδαιότερο συγγραφέα της εποχής μας» και «το μόνο αξιανάγνωστο».

Θανάσης Γεωργίου
Απόφοιτος της Σχολής του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν (1994-1996). Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του (ως δευτεροετής) ερμήνευσε τον Απόλλωνα στην Άλκηστη του Ευριπίδη (Επίδαυρος, 1996). Φοίτησε στο στούντιο του Στέλιου Παυλίδη με τον οποίο συνεργάστηκε στο έργο του Σουηδού Περ Όλοβ Ένκβιστ "Η Νύχτα των Τριβάδων" όπου ερμήνευσε τον Στρίντμπεργκ. Συνεργάστηκε με το θέατρο Άττις και τον Θεόδωρο Τερζόπουλο από το 2000 έως το 2003 στις παραστάσεις: «Ηρακλής Μαινόμενος» του Ευριπίδη (Αμφιτρύων, Επίδαυρος 2000), «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου (Κράτος - Ωκεανός), «Κάθοδος» (Ηρακλής, σκηνική σύνθεση βασισμένη στον Ηρακλή Μαινόμενο του Ευριπίδη και στις Τραχίνιες του Σοφοκλή), «Άμλετ-μια μαθητεία» του Μπορίς Παστερνάκ (με πρωταγωνίστρια την Αλα Ντεμίντοβα).

Συμμετείχε, επίσης, στις όπερες «Το Στρίψιμο της Βίδας» του Benjamin Britten σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου (Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, 2002) και «Ορφέας και Ευρυδίκη» του Christoph Gluck (Εθνική Λυρική Σκηνή, 2007) σε σκηνοθεσία του Stephen Langridge και στις παραστάσεις «Νέο Αίμα» (Θέατρο Αργώ) σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη και Ορέστεια (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας, 2010) σε σκηνοθεσία Λουκά Θάνου.

Από το 2003 είναι μόνιμο μέλος της Χοροθεατρικής Ομάδας X-it του Φώτη Νικολάου με την οποία συνεργάζεται ανελλιπώς ως δραματουργός και ερμηνευτής. Το 2010 σκηνοθέτησε από κοινού με τον Φώτη Νικολάου για τον ΘΟΚ το έργο "Λίγο Ακόμα" που παρουσιάστηκε αρχικά στην Πειραματική Σκηνή του ΘΟΚ και στη συνέχεια στο Φεστιβάλ Αθηνών (2011).

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Στέλιος Παυλίδης
Σκηνοθεσία: Θανάσης Γεωργίου
Σκηνικά: Έλενα Κοτασβήλι
Κοστούμια: Κωνσταντίνα Ανδρέου
Σχεδιασμός φωτισμού: Παναγιώτης Λαμπής
Επιμέλεια κίνησης: Φώτης Νικολάου
Μάσκες: Μάρθα Φωκά
Ηχητικό περιβάλλον: Δημήτρης Σπύρου

Παίζουν: Θανάσης Γεωργίου, Έλενα Αγαθοκλέους, Μαρίνα Μανδρή, Νίκος Βαρελάς, Αλεξία Νικολάου, Φαίδων Οδυσσέως, Μιχάλης Στεφανίδης, Παναγιώτης Τοφή.