Κριτική: Σαμία

Δημοσιεύτηκε στις 06 Αυγούστου 2013

Τη "Σαμία" του Μενάνδρου παρουσίασε ξανά ο ΘΟΚ, μετά από 20 τόσα χρόνια, με τους ίδιους, πάνω-κάτω ηθοποιούς, για να αποδείξει ότι μια καλή παραγωγή μπορεί όντως να αντέξει στο χρόνο. Η παράσταση το ίδιο ανάλαφρη όπως τη θυμάμαι από το '93, ένα γλυκό κατασκεύασμα, σαν μια περίτεχνη τούρτα, μια αστική κωμωδία μεν για έρωτα, γάμο και εξώγαμο, που μετατρέπεται κατ' αρχάς με την υπέροχη γλώσσα -καθαρεύουσα- του μεταφραστή/ποιητή Γιάννη Βαρβέρη σε ένα εξαιρετικά χιουμοριστικό κείμενο και έπειτα με την ευφάνταστη σκηνοθεσία του παλαίμαχου Εύη Γαβριηλίδη, διευθυντή του ΘΟΚ για 14 έτη, σε ένα πραγματικά χαριτωμένο μουσικοχορευτικό εποχής του 1920. Ένα νέο στοιχείο που προστέθηκε και αποτελεί ενδιαφέρουσα κοινωνική παρατήρηση ήταν οι υπέρτιτλοι του κειμένου σε ελληνικά, δηλαδή στην καθαρεύουσα, και σε αγγλικά -δεν ξέρω αν ήταν απαίτηση του Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος-, πάντως έκανε τα πράγματα πολύ ευκολότερα! Έδινε στους θεατές την ευκαιρία να διαβάσουν και να ξαναθυμηθούν την ξεχασμένη γλώσσα, όσοι από αυτούς έτυχε να την συναντήσουν στο σχολείο. Αυτό μάλλον δεν αποτελούσε μεγάλο πρόβλημα τότε το '93, οπότε πρωτοπαρουσιάστηκε χωρίς υπέρτιτλους, σήμερα όμως ελάχιστοι έχουν αυτή την "οικειότητα" με τη γλώσσα. Έτσι μπροστά μου μια οικογένεια με παιδιά, όπου τα μικρά δεν καταλάβαιναν τι άκουγαν και ρωτούσαν τους γονείς "τι είπε τώρα;" και αυτοί διάβαζαν την καθαρεύουσα για να εξηγήσουν σε δημοτική πια τα λεγόμενα. Άλλοι θεατές ψιθύριζαν τις ατάκες και τις σχολίαζαν, ή πρόσεχαν διαφορές στον τονισμό και αναρωτιούνταν ποιος λανθάνει, το κείμενο ή ο ηθοποιός; Όλη αυτή η όμορφα αναγκαστική παιδεία έχει τη χάρη της! Ας πάμε στις ερμηνείες, την ειδοποιό διαφορά σε μια αναβίωση, όπου εδώ νεότερες γενιές καλούνται να "μιμηθούν" προγόνους συναδέλφους σε συγκεκριμένους ρόλους, ζητούμενο που από μόνο του είναι προβληματικό. θηκαν και βίντεο στους νέους ηθοποιούς, άκουσα, προς μελέτη. Ας ξεκινήσουμε όμως από τους επιφανείς ήρωες: το συμπαθή Μοσχίων του Αλκίνοου Ιωαννίδη. Τότε εμφανίστηκε ως νεαρός ηθοποιός και μουσικός με τη χαρακτηριστική του κοτσίδα, τώρα ως επιτυχημένος τραγουδοποιός και μουσικός, αλλά με νέο κούρεμα, χωρίς κοτσίδα, που αυτή ήταν η μόνη ίσως εμφανής διαφοροποίηση στο ρόλο. Ίσως πάσχω από αναπόφευκτη νοσταλγική σύγκριση, σύμπτωμα μιας αναβίωσης, αλλά ένιωσα την άλλοτε φυσική συστολή του ρόλου προ εικοσαετίας, εδώ να φαντάζει περισσότερο σαν συμπαθές κάμωμα παραχαϊδεμένου υιού. Παρ' όλα αυτά η παρουσία του λάμπρυνε ξανά τον ερωτύλο νεαρό με το τραγούδι του. Δίπλα του άλλοι βετεράνοι ερμηνευτές δεν είχαν τη φωνή όπως παλιά, και αυτό έδινε μια κούραση στην παραγωγή, εξ ου και το χιούμορ της δεν παρέσερνε το κοινό όπως στην πρώτη παραγωγή του '93. Για το απαιτητικό μάτι, η παραγωγή φαινόταν πιο επιφανειακή και οι ρόλοι όχι τόσο καλά δεμένοι μεταξύ τους. Παράδειγμα το δίδυμο των φίλων και γειτόνων Δημέα και Νικηράτου, από Ανδρέα Δημητρίου και Δημήτρη Αντωνίου αντίστοιχα, όπου ο μεν Δημητρίου κατάφερε κλασικά να υπερισχύσει της σκηνής ενώ ο Αντωνίου, με τουλάχιστον 30 χρόνια διαφορά ηλικίας, που είχε σίγουρα τη φωνή, το παρουσιαστικό και την ερμηνεία, δεν έδενε με τον πρωταγωνιστή -άλλοι ερμηνευτικοί κώδικες, άλλοι ρυθμοί. Το ίδιο εν μέρει ισχύει και για τη Σαμία της Στέλας Φυρογένη, που πιστή στο σχήμα της Σαντοριναίου, έδειχνε να συγγενεύει περισσότερο με τη νεαρότερη Πλαγγόνα της Νιόβης Χαραλάμπους παρά με τον Δημέα. Ακόμα και το αχτύπητο κάποτε δίδυμο Σταύρου Λούρα-Σπύρου Σταυρινίδη έπασχε από δύναμη και χιούμορ, παρ' όλο που ο Λούρας εξακολουθεί ακόμη να έχει υπέροχη κίνηση και φωνή και κερδίζει το κοινό. Στο βωβό ρόλο του μπεκρή περαστικού, ένα ρόλο στον οποίο ο αείμνηστος Τάσος Αναστασίου προσέδιδε το '93 μια νότα παραλόγου, ο νεαρός Προκόπης Αγαθοκλέους, με πολύ έντονη κίνηση, έμοιαζε περισσότερο με χαρακτήρα της Commedia dell'arte. Τέλος ο χορός, ένα κεφάτο σύνολο νέων ανθρώπων, με επικεφαλής τον πολύ καλό χορευτή, μεταξύ άλλων, Νεοκλή Νεοκλέους. Τελικά η αναβίωση εξελίχθηκε σ' ένα ευχάριστο "αντίο" στην παλαιότερη γενιά του ΘΟΚ, σε μια παραγωγή που είδε όλη η Κύπρος το καλοκαίρι.