"Όταν οι καλλιτέχνες έχουν ως στόχο την πρόκληση τότε το έργο τέχνης χάνει την ανθρωπιά του"

Δημοσιεύτηκε στις 19 Ιουνίου 2018

Ο Έλληνας σκηνοθέτης Κώστας Γάκης επιστρέφει στον ΘΟΚ, τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη του συνεργασία με το κρατικό θέατρο της Κύπρου με την παράσταση 'Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2', σκηνοθετώντας αυτή τη φορά το έργο του νομπελίστα Ιταλού δραματουργού Ντάριο Φο, 'Μιστέρο Μπούφο' που κάνει πρεμιέρα την Παρασκευή 22 Ιουνίου.

Ο Κώστας Γάκης μιλά στο Check In Cyprus για τη νέα του συνεργασία με τον ΘΟΚ, την μεγάλη καλοκαιρινή παραγωγή που σκηνοθετεί, τον Ντάριο Φο, τον καλλιτέχνη, τη σάτιρα, και τα όρια της.

Ο Κώστας Γάκης μαζί με τους συντελεστές της παράστασης "Μιστέρο Μπούφο" στη φωτογράφηση για την προώθηση του έργου που έγινε στον Άγιο Σωζόμενο στη Λευκωσία.

Αυτή δεν είναι η πρώτη σας συνεργασία με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου. Μιλήστε μας για αυτή τη σχέση με το κρατικό θέατρο της Κύπρου;
Είναι η δεύτερη συνεργασία μου με τον οργανισμό και είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος γι' αυτό. Η πρώτη ήταν η παράσταση "Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2" πριν από 4 χρόνια. Είναι μεγάλη τιμή για μένα, μετά την επιτυχία εκείνης της παράστασης να βρίσκομαι ξανά στο φιλόξενο περιβάλλον του ΘΟΚ. Πρόκειται για έναν εξαιρετικά οργανωμένο θεατρικό φορέα με όλους τους ανθρώπους από τον διευθυντή ως τους ταξιθέτες να τιμούν τη θέση τους με την ποιότητα του έργου τους και την άψογη συμπεριφορά τους.

Γιατί 'Μιστέρο Μπούφο'; Μιλήστε μας γι' αυτό το έργο; Ποιοι είναι οι στόχοι σας;
Η ανάθεση του συγκεκριμένου έργου έγινε απευθείας από τον καλλιτεχνικό διευθυντή κύριο Σάββα Κυριακίδη και φυσικά υποδέχτηκα με μεγάλη χαρά αυτή την πρόταση συνεργασίας. Είναι ένα έργο - ορόσημο στην παγκόσμια δραματουργία, ένα έργο με χιούμορ που σπάει κόκκαλα, με συγκίνηση και με πολιτική θέση μαχητική, φρέσκια και σπαρταριστά επίκαιρη πάνω στο επίμαχο θέμα των φαυλοτήτων της εκκλησίας. Είχα και έχω στόχο μια παράσταση γεμάτη κέφι και συγκίνηση που να γεννά ερωτήματα πάνω στο καυτό θέμα της θρησκείας χωρίς να προσβάλλει αλλά και χωρίς να φοβάται.

Τι σας δυσκόλεψε σε αυτή την παράσταση;
Το έργο από μόνο του είναι ένα δισεπίλυτο αίνιγμα! Πρόκειται για 9 μονολόγους με θέμα τη θρησκείαχωρίς όμως καμία άλλη σύνδεση μεταξύ τους. Τους μονολόγους αυτούς κανονικά τους εκτελεί ένας μόνος ηθοποιός ο οποίος ενδύεται το ρόλο ενός γελωτοποιού που στη "σφιχτή", αυστηρά θεοκρατική εποχή του μεσαίωνα τολμά να θίξει τα κακώς κείμενα. Σε αυτό το ανέβασμα η αντιμετώπιση είναι ομαδική άρα εξαρχής έπρεπε να βρεθεί μια φόρμουλα που να εμπεριέχει την έννοια της ομάδας. Αυτό γέννησε αρκετές δυσκολίες. Ο στόχος ήταν οι οχτώ ηθοποιοί μας να μοιάζουν σαν ένας, να είναι όλοι τους "ο ένας γελωτοποιός". Ενέπνευσα λοιπόν από την πρώτη μέρα μια λειτουργία πρόβας σύμφωνα με την οποία όλοι έπρεπε να κάνουν πίσω τους εγωισμούς τους και να λειτουργήσουν σαν ένα σμάρι, σαν ένα σώμα. Είμαι ευτυχής που το πείραμα αυτό πέτυχε και αυτή τη στιγμή όλοι μας ηθοποιοί και συντελεστές μοιάζουμε με μια καλοκουρδισμένη κυψέλη που είναι έτοιμη να προσφέρει το μέλι της παράστασής της στο κοινό.

Ποια είναι η σκηνοθετική σας προσέγγιση για αυτή την παραγωγή;
Εδώ θα πρέπει να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στη βοηθό μου στη σκηνοθεσία, την Ανθή Φουντά με την οποία συνυπογράφω και τη δραματουργία του έργου αλλά και στον Σάββα Κυριακίδη ο οποίος παρακολούθησε με ενδιαφέρον και αγάπη τη διαδικασία των προβών και μας βοήθησε πολύ με τις ενδιαφέρουσες προτάσεις του. Μαζί με την Ανθή λοιπόν σκεφτήκαμε ότι μια απάντηση στην προαναφερθείσα έλλειψη συνδέσεων των 9 μονολόγων θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε την πιο εμβληματική από αυτές, τη "Γέννηση του Γελωτοποιού" ως κεντρικό καμβά από τον οποίο θα ξεπηδούν οι υπόλοιπες σαν νούμερα ενός αλλόκοτου τσίρκου, που χορεύει, τραγουδά, μεταμορφώνεται, υποδύεται σε σημεία τον ίδιο τον συγγραφέα αυτού του έργου ο οποίος μας μιλάει από τη δεκαετία του 60 κατευθείαν στην καρδιά μας.

Ποια είναι η σχέση σας με τους ηθοποιούς; Τι τους συμβουλεύετε και τι θέλετε από αυτούς στο συγκεκριμένο έργο;
Επειδή το έργο έχει να κάνει με την εκκλησία, τη θρησκεία και το Θεό, συχνά λέω για πλάκα στην πρόβα: "αυτή η ομάδα δεν έχει το Θεό της". Είναι πραγματικά ευτυχία να έχεις τέτοια ομάδα ηθοποιών η οποία να ανταποκρίνεται με ταχύτητα, σεβασμό αλλά και γόνιμη κριτική σε όλες μου τις σκηνοθετικές και μουσικές απαιτήσεις. Τους συμβουλεύω να παίζουν έξω χωρίς δίχτυ ασφαλείας, να δοκιμάζουν διαρκώς καινούργια πράγματα, να μην αρκούνται σε φτηνά κωμικά κόλπα, να παραμένουν σκηνικά γενναιόδωροι και να μην αφήνουν το άγχος να τους λυγίζει. Αλλά σπάνια μόνο αυτή η ομάδα στο δίμηνο που δουλέψαμε μαζίχρειάστηκε συμβουλές. Συνήθως πετούσε!

Το "Μιστέρο Μπούφο" κάνει πρεμιέρα την Παρασκευή 22 Ιουνίου στη Σχολή Τυφλών στη Λευκωσία

Ο Ντάριο Φο μέσα από το 'Μιστέρο Μπούφο' σατιρίζει. Τι είναι η σάτιρα τελικά και πόσο έτοιμοι είμαστε να την δεχτούμε;
Η σάτιρα είναι εκείνο το είδος χιούμορ που δεν μας αφήνει να κάτσουμε στα αβγά μας. Μας προκαλεί να σκεφτούμε, να λειτουργήσουμε κριτικά και να ανοίξουμε τα μάτια μας θέλουμε - δεν θέλουμε στις σκοτεινές πλευρές της κοινωνίας μας. Αλίμονο αν η κοινωνία μας δεν είναι έτοιμη να δεχτεί τη σάτιρα και θέτει φραγμούς στην καλώς εννοούμενη "αθυροστομία" των γελωτοποιών. Αν κάτι τέτοιο συμβαίνει θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά τι είδους δημοκρατία έχουμε και τι είδους δημοκρατία θέλουμε.

Η σάτιρα έχει όρια τελικά ή όχι;
Ενώ πιστεύω στην απόλυτη ελευθερία του καλλιτέχνη να εκφραστεί όπως ακριβώς επιθυμεί, θεωρώ ότι όταν οι καλλιτέχνες έχουν ως μοναδικό στόχο την πρόκληση και το σοκ, τότε το έργο τέχνης χάνει την ανθρωπιά του και ο αρχικός στόχος της αφύπνισης των συνειδήσεων πάει περίπατο. Ταυτόχρονα όμως έχω την πεποίθηση ότι σε μια εποχή που οι καλλιτέχνες χάνονται σε θολά οράματα μια τέχνης ακατανόητης και ελιτίστικης, είναι ανάγκη οι νέοι ιδίως καλλιτέχνες να ξαναβρούν την ορμή τους, την αιχμή τους και τη διάθεσή τους να αλλάξουν με την τέχνη τους αυτό τον κόσμο που τείνει και πάλι σε μια βαρβαρότητα.

Πως προσεγγίζει ο Ντάριο Φο το θέμα της σχέσης των πιστών και του κλήρου της εκκλησίας; Ποια είναι η δική σας άποψη;
Με αθωότητα, άφθονο χιούμορ αλλά και σπάνια ανθρωπιά και τρυφερότητα. Βάζει το γελωτοποιό του να ξεσκεπάζει τα εγκλήματα που έγιναν στο όνομα της θρησκείας. Μιλάει με τόλμη για την "αγία φτώχεια" του Χριστού και εκφράζει ανοιχτά την ιδέα ότι αυτή η φτώχεια συγγενεύει πολύ περισσότερο με τους εξαθλιωμένους δουλοπάροικους που πάσχουν τα πάνδεινα από τους φεουδάρχες παρά με τους διαμαντοστολισμένους πάπες και καρδιναλίους που πλουτίζουν και κάνουν αίσχη στο όνομα του. Η άποψη μου σε γενικές γραμμές ταυτίζεται με αυτή του συγγραφέα. Πιστεύω ότι η εκκλησία δεν θα έπρεπε να έχει καμία απολύτως εξουσία γιατί αυτό οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εκμετάλλευση. Το θρησκευτικό συναίσθημα του ατόμου θα έπρεπε να είναι εντελώς προσωπική υπόθεση και όχι αιτία για διαμάχες και διαχωρισμούς.

Τι έχει να πει αυτό το έργο στο κοινό της Κύπρου σήμερα;
Σε μια εποχή όπου οι θρησκευτικοί φονταμενταλισμοί ανθίζουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης και γίνονται αιτίες πολέμων, ατασθαλιών, εκμετάλλευσης,φαυλοτήτων, υποβιβασμού της θέσης της γυναίκας, αιτίες για εκκαθαρίσεις και μη αποδοχή της διαφορετικότητας του ατόμου νομίζω είναι καλό το κοινό όχι μόνο σε Κύπρο και Ελλάδα αλλά παντού στον κόσμο να παρακολουθεί έργα τα οποία θίγουν τα κακώς κείμενα στο καυτό θέμα της θρησκείας. Τέτοια έργα προάγουν τη συζήτηση για την απελευθέρωση του ατόμου από τη μάστιγα των στενόμυαλων αντιλήψεων και των παρωπίδων και υπερασπίζονται μια πιο προσωπική πιο τρυφερή και σίγουρα πιο αγαπητική σχέση με τα θεία.

Παραστάσεις

Λευκωσία
Αμφιθέατρο Μακαρίου Γ', Επίσημη πρώτη: Παρασκευή 22 Ιουνίου και Σάββατο 23 & Τετάρτη 27 Ιουνίου

Πάφος
Αρχαίο Ωδείο, Τετάρτη 4 & Πέμπτη 5 Ιουλίου

Λεμεσός
Κηποθέατρο, Πέμπτη 12 & Παρασκευή 13 Ιουλίου

Λάρνακα
Παττίχειο Δημοτικό Αμφιθέατρο, Τετάρτη 18 Ιουλίου

Ελ. Αμμόχωστος
Δημοτικό Αμφιθέατρο Δερύνειας, Τετάρτη 25 Ιουλίου

Έναρξη παραστάσεων: 21.00
Οι παραστάσεις στις 27 Ιουνίου στη Λευκωσία και στις 12 Ιουλίου στη Λεμεσό θα είναι με αγγλικούς και τουρκικούς υπέρτιτλους

Φωτογραφίες: Κυριάκος Χριστοδουλίδης

Πληροφορίες / Εισιτήρια: 77772717