Kριτική: Μήδεια

Δημοσιεύτηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2013

Από την πρώτη κιόλας νύκτα δέχτηκε προσκλήσεις και ήδη ανεβαίνει ξανά αυτό το μήνα στο Φεστιβάλ Αξιοθέας, ίσως κι αλλού, γιατί, όπως εξήγησε ο σκηνοθέτης της Παναγιώτης Λάρκου, είναι σχεδιασμένη για εσωτερικό χώρο. Χρησιμοποιώντας την αποκαλυπτική μετάφραση του Μίνωα Βολανάκη -γλώσσα άμεση, ζωντανή, μέσα από τα ιδιότυπα ελληνικά του- που έγραψε το '76 για την παραγωγή του στο ΚΘΒΕ με τη Μελίνα πρωταγωνίστρια, ο Λάρκου στήνει μια πετυχημένη παραπομπή στο πολιτικό σήμερα. Τοποθετεί τη Μήδεια σαν μια σύγχρονη "αλλοδαπή" που θυσίασε πατρίδα κι οικογένεια για να φέρει τον ήρωά της πίσω στην Ελλάδα, και τώρα που ο ήρωάς της παντρεύεται άλλην, Ελληνίδα, αυτή, η περιβόητη για την εξυπνάδα και τις "δυνάμεις" της, κρατιέται έγκλειστη σε χώρο μεταναστών. Χάριν και μόνο της τιμής της σαν γυναίκα-πρόσφυγας σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο, θα δώσει στον άδικο Έλληνα να καταλάβει τις απόλυτες συνέπειες των πράξεών του. Ο ήρωας Ιάσονας, από την άλλη, εκδιωγμένος πρίγκιπας της Ιολκού (σημερινός Βόλος), προτιμά να παντρευτεί τη νεαρή βασιλική κόρη της Κορίνθου ως έξυπνη κίνηση, όπως λέει, και να εισαγάγει εαυτόν, παιδιά και ερωμένη, ξανά σε "βασιλικά δώματα εξουσίας". Πόσο το δίκιο, πόσο το άδικο του καθενός, η απάντηση δική σας. Εγώ θυμήθηκα μια εξομολόγηση της προηγούμενης μέρας, μιας Αγγλίδας φίλης που επαναπατρίζεται, και επιλέγει να "πηγαίνει με τα νερά" του Κύπριου εξ- της, έστω επιφανειακά, διασφαλίζοντας έτσι την κυριότητα των παιδιών της, μια και ο κυπριακός νόμος προστατεύει αυτόν. Ανθρώπινα, διαχρονικά προβλήματα και συμπεριφορές, από τον Ευριπίδη μέχρι σήμερα. Η παράσταση ξενίζει αρχικά με την έντονη διαφορετικότητά της, το χιούμορ, τα ακροβατικά, και τη σχεδόν παντομίμα του ζεύγους υπηρετών, στη σημαντικότερη τραγωδία του Ευριπίδη. Παρόλ' αυτά η σύλληψη του Λάρκου και της παρέας του σαγηνεύει το σύγχρονο θεατή με τα έτσι και τα αλλιώς της, μεταφέροντας ευθύβολα τους στοχασμούς και τα διλήμματα του έργου. Οι ανατρεπτικές τους προθέσεις ξεκάθαρες εξ αρχής, κάτι σαν "δεδηλωμένη αποδόμηση" όπως το εισέπραξα, χρησιμοποιώντας πλειάδα πειραματικών συστατικών που έχουμε μεν ξαναδεί, συνυφασμένα όμως με μια συνεπή αισθητική και ύφος αυτοσχέδιας ομαδικής συνδρομής. Σωματικό θέατρο με σύγχρονες χορογραφίες (Αλεξίας Νικολάου), τελετουργία, συμβολισμό, ακόμα και κοστούμια (Μάγια Αγγελή) επηρεασμένα από θέατρο της Ανατολής, αυτοσχέδια μουσική φωνής και ήχου, κάτι σαν ελληνικό dubstep από τον Δημήτρη Σπύρου (Acapella Solo Loop), αντρικός χορός, μάσκες και άλλα πολλά. Κι έτσι όπως σε εισάγουν κατευθείαν στο θεατρικό τους σύμπαν, με σοβαρότητα και πειθώ, αποδέχεσαι ευχάριστα το σύγχρονο συμμετοχικό της παράστασης, δεν απασχολεί το φύλο χορού και χαρακτήρων, και εν γένει αποδέχεσαι τις θεατρικές συμβάσεις που προτείνει, ακόμα και τα πιο απλοϊκά κωμικά σημεία. Βέβαια, ο εκρηκτικός τους πειραματισμός αναπόφευκτα δημιουργεί και υπερβολές που δεν μας πάνε όλους, όπως το πολύ έντονο σεξουαλικό στοιχείο που χαρακτηρίζει κάποιες σκηνές, που ενώ εξυπηρετεί σε κάποιο βαθμό, παράλληλα εκχυδαΐζει. Μεταξύ Ιάσονα και Μήδειας αυτό μπορεί να ερμηνευτεί με σύγχρονους όρους σεξουαλικής εκμετάλλευσης καταδεικνύοντας τη σκληρότητα της δικής μας πραγματικότητας που "απολαμβάνουν" οι αλλοδαπές "σύζυγοι". Όμως η εξίσου σεξουαλική συνάντηση Μήδειας-Αιγέα, το πριγκιπόπουλο της Αθήνας τον οποίο σαγηνεύει για να την αφήσει να καταφύγει απείραχτη στην Αθήνα, όπου όντως τον παντρεύεται για ένα διάστημα σύμφωνα με τη μυθολογία -που όμως δεν περιλαμβάνεται στο έργο τούτο-, ήταν νομίζω αχρείαστη υπερβολή, προσθέτοντας ένα άλλο, ξένο και κυνικό σχόλιο στο έργο και την ηρωίδα του Ευριπίδη. Στον αντίποδα όλων των αρσενικών του έργου, κωμικών και μη, με αξιώματα ή χωρίς -ένα σακάκι με "νισάνια" ήταν αρκετό- ορθώνεται η extreme δραματικότητα κι η εκφραστικότητα της μοναδικής γυναικός, της Μήδειας της Βασιλικής Κυπραίου που σαν ταύρος σε υαλοπωλείο, προς τιμήν της κρατεί έργο, ρόλο και κοινό από τα... μαλλιά. Τολμηρή, τραγική ερμηνεία, με καθαρότατο και απολαυστικό λόγο και εξαιρετική κίνηση που μαγνητίζει. Αντίθετα, δίπλα της ο Ιάσων του Παναγιώτη Λάρκου, πολύ χαμηλότερων τόνων αλλά και πολύ καθημερινός σε ύφος, δεν προσέφερε το αντίπαλο δέος, υποτιμώντας έτσι το λόγο του Ιάσονα σε φτηνές δικαιολογίες και στερώντας το κοινό από το δικό του δίλημμα. Βέβαια μάθαμε εκ των υστέρων ότι ο Λάρκου ήταν ήδη η τρίτη διαλογή, οι δύο πρώτοι ηθοποιοί αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν αφήνοντας το σκηνοθέτη ουσιαστικά χωρίς επιλογή. Επίσης συνεπείς και φιλότιμοι στους ρόλους τους οι Πέτρος Γιωρκάτζης, Στέλιος Ιακωβίδης και ο μουσικός Δημήτρης Σπύρου, μοιράζονται μαζί με τον Λάρκου το βάρος του χορού και βγαίνουν ασπροπρόσωποι χρησιμοποιώντας όλα τα καλά τους, τις φωνές τους που ευχαρίστησαν με τις συνοδείες τους και τη δημιουργία, τραγουδιού και εναλλαγών. Μόνο την τελευταία "σπαραξικάρδια" εκτέλεση του τραγουδοποιού Σπύρου βρήκα υπερβολική, λίγο διακριτικότερη και πιο ευαίσθητη, θα έδινε εξίσου συγκινητικό αποτέλεσμα.