Κουμανδαρία: Η δική μας αμβροσία!

Δημοσιεύτηκε στις 23 Ιανουαρίου 2014

Είναι ένα κρασί πλούσιο σε γεύση αλλά και ιστορία, που στηρίζεται στο παρελθόν του αλλά επενδύει στο μέλλον του, και που είναι γεμάτο αντιθέσεις. H διάδοση της Κουμανδαρίας μάς παραπέμπει στον πρώιμο Μεσαίωνα της Κύπρου και συγκεκριμένα στο 1192, όταν οι Ναΐτες αγόρασαν το νησί από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο της Αγγλίας. Για να επιτύχουν τον αποτελεσματικό έλεγχο του νησιού, οι Ναΐτες χώρισαν την Κύπρο σε διάφορες διοικητικές μονάδες, τις λεγόμενες Commanderies (Κομαντερίες). Η μεγαλύτερη μονάδα, εκείνη της Λεμεσού, ονομαζόταν La Grande Commanderie (Λα Γκραντ Κομαντερί). Εκεί βρισκόταν το κέντρο της στρατιωτικής διοίκησης των Ναϊτών και το αρχηγείο τους δεν ήταν άλλο από το φημισμένο Κάστρο του Κολοσσίου. Στην περιοχή της Grande Commanderie παραγόταν εκείνο τον καιρό, ως συνέχεια της αρχαιότατης παράδοσης, ένας γλυκός οίνος εξαιρετικής ποιότητας τον οποίο ονόμασαν Κουμανδαρία, "Vin de la Commanderie", δηλαδή "Κρασί της Κουμανδαρίας". Το όνομα αυτό, που συνδέεται ετυμολογικά με το όνομα της στρατιωτικής τους διοίκησης, σταδιακά καθιερώθηκε, ταυτίστηκε με το συγκεκριμένο κρασί και έφτασε έτσι μέχρι τις μέρες μας. Η επιλογή του ονόματος έγινε για να ξεχωρίζει το συγκεκριμένο κρασί από όλα τα άλλα, λόγω της εξαιρετικής του ποιότητας αλλά και της γεωγραφικής του προέλευσης. Έκτοτε, το όνομα της περιοχής είναι συνυφασμένο με το κρασί, του οποίου ο ιδιαίτερος τρόπος παραγωγής διατηρήθηκε αναλλοίωτος μέχρι σήμερα.

Οι δρόμοι της Κουμανδαρίας

Η διαδρομή της Κουμανδαρίας είναι μία από τις ομορφότερες στο νησί. Η ιδιαιτερότητα του τοπίου προσφέρει αλλά και δημιουργεί εικόνες. Παραδοσιακά χωριά, μεσαιωνικά κάστρα, απομεινάρια μιας εποχής όπου το ιδιαίτερο σε γεύση, υφή και άρωμα κρασί, αγαπήθηκε παράφορα από τους μεσαιωνικούς άρχοντες της περιοχής -και σ' αυτή τη θεώρηση οφείλει, ακόμη, την ονομασία του: Κουμανδαρία.

Ο πρώτος σταθμός, το χωριό Κολόσσι, ξεχωρίζει για το κάστρο του -που ανάγεται στην εποχή των Σταυροφόρων. Εκεί, κάποτε οι ιππότες στάθμευαν, προκειμένου να απολαύσουν το μοναδικό, γλυκόπιοτο κρασί της περιοχής.

Τα δεκατέσσερα χωριά, που παράγουν κουμανδαρία, βόρεια της Λεμεσού, βρίσκονται όλα σε υψόμετρο 500-900 μέτρων. Περιτριγυρίζονται από αμπελώνες των ντόπιων ποικιλιών Μαύρο και Ξυνιστέρι -ανάμεσα σε χαμηλή, θαμνώδη άγρια βλάστηση και αραιό δάσος- και εκτείνονται σε μια απόσταση 12 περίπου χιλιομέτρων παράλληλα με την ακτογραμμή και την πόλη της Λεμεσού, σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από τη θάλασσα. Όλα τα χωριά της διαδρομής αυτής υπάγονται στην περιοχή παραγωγής Οίνων Ελεγχόμενης Ονομασίας Προέλευσης Κουμανδαρία. Τα χωριά αυτά είναι: Άγιος Γεώργιος, Άγιος Κωνσταντίνος, Άγιος Μάμας, Άγιος Παύλος, Αψιού, Γεράσα, Δωρός, Ζωοπηγή, Καλό Χωριό, Καπηλειό, Λάνια, Λουβαράς, Μονάγρι και Συλίκου.

Στα ψηλότερα υψόμετρα της περιοχής τα εδάφη είναι ηφαιστειογενή, ενώ στα χαμηλά είναι ασβεστολιθικά. Οι περιοχές αυτές έχουν περιορισμένη βροχόπτωση και συνθήκες μάλλον ξηρικές, αφού τα αμπέλια δεν αρδεύονται, αλλά αρκούνται μόνο στο νερό της βροχής. Οι κλιματολογικές συνθήκες χαρακτηρίζονται από ψηλές θερμοκρασίες και μειωμένη υγρασία κατά τους θερινούς μήνες, μεγάλη ηλιοφάνεια και ορεινό υψόμετρο. Σε συνδυασμό με τις εδαφολογικές συνθήκες και το μοναδικό τρόπο επεξεργασίας των σταφυλιών, δημιουργείται το ιδιαίτερο κρασί της Κουμανδαρίας, με ξεχωριστή γεύση και άρωμα.

Το μουσείο Κουμανδαρίας

Το μουσείο Κουμανδαρίας βρίσκεται στη Ζωοπηγή, ένα χωριό στην καρδιά της καθορισμένης περιοχής της Κουμανδαρίας. Η δημιουργία του Μουσείου βασίστηκε στην ύπαρξη του συνεργατικού οινοποιείου Κουμανδαρίας της Ζωοπηγής, που ιδρύθηκε το 1940 (ακόμα είναι ενεργό), γύρω από το οποίο το μουσείο κτίστηκε. Το κτίριο που ολοκληρώθηκε το 2010 θεωρείται ένα καλό παράδειγμα της σύγχρονης κυπριακής αγροτικής αρχιτεκτονικής. Τα εκθέματα καταλαμβάνουν 4 στοές και είναι οργανωμένα ανά χρονολογικές περιόδους. Μέσα από πολλά αντίγραφα κυπριακών αρχαίων δοχείων κρασιού, πινάκων, εικόνων και οπτικών μέσων, παρουσιάζεται η ιστορία της Κουμανδαρίας μαζί με τις πτυχές της καθημερινής ζωής, της τέχνης και του κυπριακού οινικού πολιτισμού.

INFO

Ερυθρές ποικιλίες κουμανδαρίας: Μαύρο

Λευκές ποικιλίες κουμανδαρίας: Ξυνιστέρι

Ιδανική θερμοκρασία για κατανάλωση κουμανδαρίας: 6-8®C.

Ιδανικό ποτήρι για κουμανδαρία: Ένα μικρό κολονάτο.

Κουμανδαρία toddy - Το ποτό του χειμώνα

Το hot toddy είναι ένα ζεστό cocktail, ιδανικό για τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Πολλοί μάλιστα πιστεύουν ότι κάνει καλό στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων του κρυολογήματος. Το hοt toddy φτιάχνεται συνήθως με ουίσκι, βραστό νερό, μπαχαρικά και ζάχαρη, αν και οι συνταγές για την παρασκευή του ποικίλουν. Όμως, το παραδοσιακό σκωτσέζικο hot toddy φτιάχνεται από ουίσκι, βραστό νερό και ζάχαρη ή μέλι. Ορισμένοι προσθέτουν μάλιστα και μερικά μπαχαρικά. Στην Αμερική, χρησιμοποιούν bourbon αντί για Μπράντι μαζί με ginger ale, λεμόνι και μέλι. Ο βραβευμένος migologist Κώστας Νικολαΐδης είναι από τους ανθρώπους που επιμένουν κυπριακά και επιλέγουν να παρουσιάζουν στους διαγωνισμούς που συμμετέχουν εις την αλλοδαπή, κυπριακά προϊόντα. Μαζί μας, μοιράζεται την κυπριακή του εκδοχή: το Κουμανδαρία Toddy.

ΥΛΙΚΑ

30ml βραστό νερό   

30ml χυμό πορτοκάλι

2 γαρίφαλα

1 κάρδαμο

1 ξυλάκι κανέλας

1 μικρή φλούδα από λεμόνι

1 κ. γ. μέλι

1-2 κ. γ. χυμό λεμονιού

Λίγο μοσχοκάρυδο

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Βράσε το νερό και το χυμό μαζί με τα μπαχαρικά και μετά πρόσθεσε την κουμανδαρία. Ρίξε το μέλι και τη φλούδα από το λεμόνι, ανακατέψτε καλά και πασπάλισε με λίγο μοσχοκάρυδο και κάρδαμο.