18 γνωστά και άγνωστα μοναστήρια της Κύπρου για να επισκεφτείς τον Δεκαπενταύγουστο

Δημοσιεύτηκε στις 12 Αυγούστου 2024

Με τον οριστικό τερματισμό των Αραβικών επιδρομών η Κυπριακή Εκκλησία γνωρίζει μέρες ελευθερίας και δημιουργίας. Η λατρεία στο Θεό αφήνεται απρόσκοπτη και η εκκλησιαστική τέχνη μέρες ακμής γνωρίζει.  Στα χρόνια μετά τις Αραβικές επιδρομές ιδρύονται οι μεγάλες  κοινοβιακές μονές, τις οποίες γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Τα μοναστήρια του αγίου Νικολάου της Στέγης, κοντά στην Κακοπετριά, και του αγίου Χρυσοστόμου, κοντά στον Κουτσοβέντη, ανήκουν στον 11ο αιώνα. Σε αυτή την περίοδο, στο 12^ο αιώνα, πρέπει να τοποθετούν και οι τρεις βασιλικές και σταυροπηγιακές μονές, που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα: της Παναγίας του Κύκκου, της Παναγίας του Μαχαιρά και του Αγίου Νεοφύτου. Ονομάζονται βασιλικές και σταυροπηγιακές, επειδή είναι αυτοκρατορικές οικοδομές που ανήκουν στην πνευματική δικαιοδοσία του εκάστοτε αρχιεπισκόπου. Δεν υπάγονται στο μητροπολίτη της περιοχής.

Στην ίδια ιστορική περίοδο κτίζονται και οι γνωστές μέχρι τις μέρες μας μονές της Παναγίας της Τροοδίτισσας και της Παναγίας της Χρυσορρογιάτισσας.

Θα ήταν παράλειψη, αν δεν λέγαμε πως ο κοινοβιακός μοναχισμός γνώρισε λαμπρές μέρες και προ των Αραβικών επιδρομών. Τα περισσότερα μοναστικά κέντρα καταστράφηκαν και οι ασκητές μοναχοί στην περίοδο των επιδρομών οδηγήθηκαν στην αναχώρηση (άφησαν τον μοναστήρι και ασκητεψαν). Ο αναχωρητισμός στην Κύπρο ξεκίνησε τον τέταρτο αιώνα, από τότε δηλαδή που ο Ιλαρίων ο μέγας, μαζί με τον Ησύχιο, το μαθητή του, ασκητεύτηκαν πλησίον του χωριού Επισκοπή.

Τον 4ο μ.Χ. αιώνα γνώρισε ημέρες ακμής η ιερά Μονή του αγίου Νικολάου στο Ακρωτήρι, στον 6ο αιώνα η ιερά Μονή του αποστόλου Βαρνάβα, στον 7ο αιώνα η ιερά Μονή του Συμβούλου μεταξύ Λεμεσού – Πάφου, στον 9ο αιώνα η ιερά Μονή του Αγίου Αντωνίου πλησίον των Χύτρων. Η Μονή των Ιερέων στην Πάφο, αν και του 4ου αιώνα, γνωρίζει μεγάλη ακμή και κατά τον 10ο αιώνα. Στα μέσα βυζαντινά χρόνια θα πρέπει να τοποθετήσουν και οι Μονές του αγίου Σάββα της Καρόνος, του αγίου Γεωργίου των Μαγκάνων και η Μονή του Μεγάλου Αγρού. Προς το τέλος του 11ου αιώνα κτίστηκε η ιερά Μονή των Αψινθίων πλησίον του χωριού Συγχαρί.

Πηγή: Κλείτου Ιωαννίδη, Εκκλησία Κύπρου – Ιστορία και πολιτισμός 2000 ετών, Εκδόσεις ΑΛΑΣΙΑ, Κύπρος 1997, Δεύτερη έκδοση

Κεντρική φωτογραφία: IX-ANDROMEDA 

Μοναδικά μοναστήρια του νησιού για να τα επισκεφτείς και να τα ανακαλύψεις

Ιερά Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή της Παναγίας του Κύκκου
Από τα πιο δημοφιλή ανδρικά μοναστήρια της Κύπρου. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της οροσειράς του Τροόδους μόλις 18 χιλιόμετρα από την κορυφή του Ολύμπου. Η Μονή είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1200 μέτρων. Πρόκειται για ένα μοναστήρι 900 ετών συνεχούς ζωής.
Φημίζεται για: την εικόνα της Παναγίας που αποδίδεται στο Απόστολο Λουκά. Μπορείς να συνδυάσεις το προσκύνημά σου εκεί με επίσκεψη στο θρονί της Παναγίας και τον τάφο του Αρχιεπίσκοπου Μακαρίου Γ’.
Μην παραλείψεις: να επισκεφτείς το σπουδαίο μουσείο της Μονής που έχει δωρεάν είσοδο και να θαυμάσεις το υπέροχο τοπίο.
Γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου και τη Γέννηση της Θεοτόκου, στις 8 Σεπτεμβρίου.
Επικοινωνία: 22942435

Ιερά Μονή της Παναγίας του Μαχαιρά
H Ιερά, Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή της Παναγίας του Μαχαιρά, βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της οροσειράς του Τροόδους κοντά στην κορυφή Κιόνια (1423 μ), σε υψόμετρο 870 μέτρων. Είναι κτισμένη σε μια όμορφη, κατάφυτη από πεύκα βουνοπλαγιά, που καταλήγει στον χείμαρρο Πεδιαίο.
Φημίζεται για: την εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε με θαυματουργικό τρόπο και αποδίδεται και αυτή στον Απόστολο Λουκά. Η ανδρική μονή της Παναγίας φημίζεται επίσης για τις υπέροχες ακολουθίες της με το ωραίο ψάλσιμο τόσο ολόχρονα όσο και τις ημέρες του Πάσχα.
Μην παραλείψεις: να πας στο μουσείο της Μονης και να προμηθευτείς εξαιρετικά βότανα παραγωγής της Μονής για τσάι και να γευτείς το γλυκό αμυγδάλου που φτιάχνουν εκεί. Αν θέλεις μπορείς να επισκεφτείς και το κρησφύγετο του Γρηγόρη Αυξέντιου που βρίσκεται πολύ κοντά στο μοναστήρι.
Γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.
Επικοινωνία: 22359334

Μονή Αγίου Ηρακλειδίου
Το μοναστήρι βρίσκεται σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από τη Λευκωσία και είναι χτισμένο ανάμεσα στους ελαιώνες του χωριού Πολιτικό, εκεί που κάποτε βρισκόταν η αρχαία πόλη της Ταµασσού. Πρόκειται για μία γυναικεία μονή και είναι μία από τις πρώτες γυναικείες μονές που λειτούργησαν στην Κύπρο αρχίζοντας τη λειτουργία του το 1963 µε πολλές μοναχές.
Φημίζεται για: τον τάφο και την καρά του Αγίου Ηρακλειδίου που βρίσκονται εκεί αλλά και για τις εξαιρετικές ακολουθίες και το ωραίο ψάλσιμο από γυναίκες μοναχές.
Μην παραλείψεις: να αγοράσεις ή να δοκιμάσεις το εξαίσιο γλυκό του αμυγδάλου που φτιάχνουν οι μοναχές και είναι πολύ γνωστό αλλά και τα κουλούρια, τα μπισκότα, και άλλα είδη για κέρασμα που παράγει η μονή. Επιπλέον ο Άγιος Ηρακλείδιος είναι γνωστός για τα χρυσοκεντήματά του από μοναχές.
Γιορτάζει τη μνήμη του Αγίου στις 17 Σεπτεμβρίου.
Επικοινωνία: 22623950

Μονή Αγίας Θέκλας
Η Ιερά Μονή της Αγίας Θέκλης, βρίσκεται 500μ. περίπου στα νότια του χωριού Μοσφιλωτή, της επαρχίας Λάρνακας. Είναι κτισμένη στο μέσο μικρής κατάφυτης κοιλάδας, σε τοποθεσία που παρέχει την απαιτούμενη ησυχία για την μοναστική κοινότητα, που διαμένει σ' αυτή. Σύμφωνα με την παράδοση, την οποία κατέγραψε ο Άγγλος περιηγητής Γουίλιαμ Τέρνερ το 1815, η μονή της Αγίας Θέκλης κτίστηκε από την Αγία Ελένη κατά την επίσκεψή της, τις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ., στην Κύπρο, οπότε ίδρυσε και την Ιερά Μονή Σταυροβουνίου.
Φημίζεται για: το αγίασμα και τον θεραπευτικό της πηλό. Η λάσπη που δημιουργείται από το αγίασμα υπάρχει εκεί άφθονη και υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Πάρε μαζί σου ένα μικρό μπουκαλάκι και προμηθεύσου τόσο τη λάσπη όσο και το αγίασμα για την Χάρη της.
Μην παραλείψεις:  αν αγαπάς τον τραχανά να αγοράσεις από το μοναστήρι.
Γιορτάζει την 24η Σεπτεμβρίου, ημερομηνία που τιμάται η μνήμη της Αγίας Θέκλης. Την ημέρα αυτή γίνεται ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της επαρχίας Λάρνακας με πλήθος προσκυνητών από όλη την Κύπρο. Στα παλαιότερα χρόνια υπήρχαν στη γύρω περιοχή πολλοί φούρνοι, όπου έψηναν απαραίτητα το οφτό κλέφτικο για την διασκέδαση της ημέρας αυτής. Το έθιμο διατηρείται μέχρι σήμερα και είναι μια καλή ευκαιρία να το δοκιμάσεις.
Επικοινωνία: 22532533

 

Φωτογραφία: IX-ANDROMEDA 

Μονή Τίμιου Προδρόμου
Το μοναστήρι είναι ανδρικό και βρίσκεται σε μία υπέροχη τοποθεσία χτισμένο στη νότια πλαγιά της οροσειράς του Τρόοδους μέσα στο δάσος Πεύκη στον Μέσα Ποταμό, στον Μονιάτη Λεμεσού και μετρά εννέα αιώνες ζωής. Οι πατέρες εκεί είναι ιδιαίτερα φιλικοί και ο ηγούμενος είναι πολύ νέος σε ηλικία.
Φημίζεται: πέραν της ιστορίας και της υπέροχης τοποθεσίας τους για το πανέμορφο εκκλησάκι του. Εδώ, θα βρεθείς μέσα σε ένα πανέμορφο δάσος με πανύψηλα πλατάνια, θα δεις τους καταρράκτες του Μέσα Ποταμού που βρίσκονται 200 μέτρα από το μοναστήρι ενώ κοντά υπάρχει εκδρομικός χώρος που μπορείς να χαλαρώσεις για φαγητό.  
Μην παραλείψεις: να δοκιμάσεις το γνήσιο χωριάτικο παξιμάδι και τα λουκούμια που φτιάχνουν οι μοναχοί αλλά και τα αρωματικά τους βότανα.
Γιορτάζει στις 24 Ιουνίου.

Μονή Παναγίας Τρικουκκιάς
Η Ιερά Μονή Παναγίας της Τρικουκκιάς είναι γυναικεία και βρίσκεται 2 χιλιόμετρα από το χωριό Πρόδρομος προς τις Πλάτρες σε ένα εκπληκτικό φυσικό περιβάλλον με εξαιρετική Θέα.Το όνομα λέγεται ότι προέρχεται από τις τρικουκκιές (μοσφιλιές που έχουν τρία κουκούτσια).
Μην παραλήψεις: να δοκιμάσεις την ωραία βυσσινάδα που φτιάχνεται εκεί.
Γιορτάζει: Η Παναγία της Τρικουκκιάς, γιορτάζεται πανηγυρικά στην περιοχή, την Τρίτη της Διακαινησίμου καθώς επίσης και στις 15 Αυγούστου, με λιτάνευση της άγιας εικόνας της Παναγίας.

Μονή Σταυροβουνίου
Από τα πλέον φημισμένα μοναστήρια της Κύπρου το οποίο είναι άβατο για τις γυναίκες και επιτρέπεται η επίσκεψη μόνο στους άντρες. Η Ιερά Μονή βρίσκεται στην κορυφή βραχώδους λόφου, το όρος Σταυροβούνι, σε υψόμετρο 750 μέτρων κοντά στα χωριά Κόρνος, Πυργά και Κλαυδιά στην επαρχία Λάρνακος. Η τοποθεσία είναι ελαφρώς δυτικά της μέσης περίπου του τριγώνου των πόλεων Λευκωσίας, Λεμεσού και Λάρνακος.
Φημίζεται: για το τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού που υπάρχει στο μοναστήρι. Η Μονή διαθέτει αριθμό παλαιών εγγράφων, αμφίων, σκευών, εικόνων, αγιογραφιών και άλλων αντικειμένων που μαρτυρούν την μακρά της ιστορία.
Γιορτάζει την 14ην Σεπτεμβρίου.

Μονή Παναγίας Τροοδίτισσας
Η Iερά Μονή της Παναγίας της Τροόδιτισσας είναι ανδρικό μοναστήρι κτισμένο σε μια πευκόφυτη περιοχή του Τροόδους μεταξύ των χωριών Πλάτρες και Πρόδρομος. Η Μονή είναι υψηλότερη από κάθε άλλη στην Κύπρο, αφού βρίσκεται 1380 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η Παναγία του Τροόδους έχει ονομαστεί και Παναγία Ολυμπία, αφού γειτνιάζει με τον Όλυμπο.
Γιορτάζει 15 Αυγούστου.

Μονή Αγίου Νεοφύτου
Το μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου βρίσκεται 10 χιλιόμετρα έξω από την Πάφο, κοντά στο χωριό Τάλα. Ιδρύθηκε από τον Άγιο Νεόφυτο το 1159. Ο ίδιος, έζησε εκεί και πέθανε το 1219, σε ηλικία 85 ετών. Η κύρια εκκλησία του μοναστηριού χτίστηκε περίπου 200 χρόνια μετά το θάνατό του και είναι αφιερωμένη στην Παναγία.
Φημίζεται: για την εγκλείστρα του Αγίου τη σπηλιά δηλαδή όπου ασκήτεψε. Η Εγκλείστρα, ένας κλειστός χώρος λαξευμένος στο βουνό από τον ίδιο τον ερημίτη, περιέχει μερικές από τις πιο αξιοθαύμαστες βυζαντινές νωπογραφίες, που χρονολογούνται από το 12ο έως το 15ο αιώνα. Ο βράχος που χρησιμοποιούσε ως τραπέζι και η πέτρινη εξέδρα στην οποία κοιμόταν διατηρούνται ακόμα στο κελί του, που αποτελεί και τάφο του.
Γιορτάζει την 28ην Σεπτεμβρίου και την 24ην Ιανουαρίου.
Επικοινωνία: 26652481

Φωτογραφία: IX-ANDROMEDA 

Μονή Παναγίας Αμιρούς
Η Ιερά Μονή Παναγίας Αμιρούς είναι γυναικεία και βρίσκεται ένα περίπου χιλιόμετρο ανατολικά του χωριού Αψιού και βόρεια του χωριού Μαθηκολώνη, της επαρχίας Λεμεσού και είναι αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή. Πρόσφατα χτίστηκε εκεί καινούργια εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Αικατερίνη. Στο μοναστήρι ζει μία εξαιρετική αγιογράφος μοναχή.
Φημίζεται: για τα νόστιμα ψωμιά που φτιάχνουν οι μοναχές, τα γλυκά του κουταλιού, τις μαρμελάδες και ένα ιδιαίτερο φρουτοποτό από εσπεριδοειδή.
Μην παραλέιψεις:  να επισκεφτείς το Μετόχι της Αγίας Μαρίνας που βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι. Εκεί υπάρχει και το λείψανο της Αγίας.
Γιορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου.
Επικοινωνία: 25542035

Μονή Παναγίας Χρυσορρογιάτισσας
Το μοναστήρι βρίσκεται σε μια όμορφη τοποθεσία κοντά στο χωριό Παναγιά, δυτικά του δάσους της Πάφου. Ιδρύθηκε το 1152 μ.Χ. από το μοναχό Ιγνάτιο, ο οποίος βρήκε στην περιοχή Μουλιά της Πάφου τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που πιθανολογείται ότι έχει αγιογραφήσει ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Ο Ιγνάτιος μετέφερε την εικόνα στο βουνό και έχτισε το μοναστήρι, το οποίο αφιέρωσε στην Παναγία την Χρυσορογιάτισσα.
Φημίζεται: για την εικόνα του Χριστού και της Παναγίας που υπάρχει στο μοναστήρι και θεωρείται επίσης ότι αγιογραφήθηκε από τον Απόστολο Λουκά, τον Ευαγγελιστή. Είναι επενδυμένη με χρυσό και ασήμι. Στο μοναστήρι λειτουργούσε κέντρο προστασίας βυζαντινών και μεταβυζαντινών εικόνων όπως και άλλων θησαυρών. Πρόσφατα δημιουργήθηκε ένα βυζαντινό μουσείο. Το παλιό οινοποιείο του μοναστηριού παράγει από τα δικά του αμπέλια μερικά από τα καλύτερα κρασιά εκλεκτής σοδειάς της Κύπρου.
Μην παραλείψεις: να επισκεφτείς καφέ-εστιατόριο που υπάρχει μπροστά στην κύρια είσοδο του μοναστηριού όπου θα απολαύσεις τη μαγευτική πανοραμική θέα.
Γιορτάζει 15 Αυγούστου.
Επικοινωνία: 26722457

Μονή Αγίου Παντελεήμονας Αχερά
H Μονή Αγίου Παντελεήμονος της Αχεράς είναι γυναικεία σήμερα και κτισμένη ανάμεσα στα χωριά Αγροκηπιά και Μιτσερό της επαρχίας Λευκωσίας, στη μεγάλη κοιλάδα του Αχερά, απ’ όπου πήρε και το όνομα. Η χρονολογία ίδρυσής της είναι άγνωστη. Επιγραφή του 1770, που βρίσκεται πάνω από τη δυτική είσοδο του καθολικού, αναφέρεται σε ανακαίνιση κατά το έτος αυτό, επί αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου.
Φημίζεται: για το ξυλόγλυπτο και επίχρυσο (1774) εικονοστάσιο με τις εικόνες του που φέρουν αξιόλογες επιγραφές.
Γιορτάζει 27 Ιουλίου.

Μονή Αγίου Μήνα
Η γυναικεία μονή είναι κτισμένη σε κατάφυτη ορεινή περιοχή της επαρχίας Λάρνακας, στα όρια του χωριού Βάβλα, κοντά στις όχθες του ποταμού Μαρωνίου.
Φημίζεται: για τη θαυματουργή εικόνα του Αγίου αλλά και την τοιχογραφία του 1757 που είναι έργο του αγιογράφου Φιλάρετου.
Μην παραλείψεις: να αγοράσεις γνήσιο μέλι παραγωγής του μοναστηριού, γλυκά του κουταλιού, βότανα, σταφύλι και σύκα όταν είναι η εποχή τους αλλά και διάφορα αναμνηστικά.
Γιορτάζει στις 11 Νοεμβρίου.
Επικοινωνία: 24342952

Μοναστήρι Αγίου Νικολάου των Γατών
Η Μονή του Αγίου Νικολάου των Γάτων ορθώνεται ανατολικά του οικιστικού πυρήνα του Ακρωτηρίου ή διαφορετικά ανατολικά της Αλυκής Λεμεσού. Πρόκειται ίσως για το παλαιότερο μοναστήρι στην Κύπρο, το οποίο, σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε από την Αγία Ελένη τον 4ο αιώνα. Η Αγία Ελένη, μάλιστα, άφησε στη Μονή ένα κομμάτι από τον Τίμιο Σταυρό.
Γιορτάζει 6 Δεκεμβρίου
Επικοινωνία: 25952361

Μονή Παναγίας Αμασγούς
Το πρόσφατα ανακαινισμένο Μοναστήρι της Παναγίας της Αμασγούς, είναι κτισμένο πάνω σε ένα μικρό λόφο, κοντά στις όχθες του ποταμού Κούρη, σε απόσταση ενάμιση περίπου χιλιόμετρο νοτιοδυτικά του χωριού Μονάγρι της επαρχίας Λεμεσού. Το όνομα της μονής είναι ασυνήθιστο και κάπως παράξενο επώνυμο για την Παναγία, για το οποίο μέχρι σήμερα δε δόθηκε καμιά τεκμηριωμένη εξήγηση. Μερικοί συγγραφείς, υποθέτουν πως αυτό προέρχεται από την Παναγία της Δαμασκού (Αμασκού - Αμασγού). Οι υποθέσεις όμως παραμένουν αφού δε συνδέονται με κάποιο γεγονός ή έστω μια παράδοση, ώστε να δικαιολογείται αυτή η επωνυμία.
Φημίζεται: για τη σκήτη του Αγίου Ιωάννη Μοναγρίτη που βρίσκεται πολύ κοντά στη μονή.
Γιορτάζει 21 Νοεμβρίου.
Επικοινωνία: 25434342

Μονή Αγίου Γεωργίου Μαυροβουνίου
Η Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου του Μαυροβουνίου είναι ένα σχετικά άγνωστο ανδρικό μοναστήρι της Κύπρου και βρίσκεται κοντά στο χωριό Τρούλλοι στην επαρχία της Λάρνακας. Κανείς δεν γνωρίζει την αρχή της ιστορίας της Μονής αλλά κατά τον R. Gunnis (1936) το μοναστήρι θα πρέπει να ήταν των Βυζαντινών χρόνων. Είναι σίγουρο όμως ότι το μοναστήρι είναι πολύ παλιό αφού για το οποίο κάνει αναφορά ο Άγιος Νεόφυτος ο Έγλειστρος (1134-1214).
Φημίζεται: για τον σπουδαίο πνευματικό του και τους αγιογράφους μοναχούς του.
Επικοινωνία: 24649400

Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου
Βρίσκεται στα βόρεια του χωριού Φικάρδου προς της Κλήρου. Πρόκειται για γυναικεία μονή.
Γιορτάζει 8 Μαΐου και 26 Σεπτεμβρίου.
Επικοινωνία: 96501988
 

Μονή Αγίου Γεωργίου Σύμβουλα
Το όνομα Άγιος Γεώργιος Σύμβουλα το πήρε από την τοποθεσία όπου βρίσκεται το μοναστήρι γιατί σύμφωνα με την παράδοση εκεί γίνονταν τα Συμβούλια των εκκλησιών της τότε εποχής. Το μοναστήρι ονομάζεται Ιερά Μονή Συμβούλου Χριστού Άγιος Γεώργιος και βρίσκεται στην περιοχή Happy Valley στην Επισκοπή, υπό την διοίκηση της Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού. Στο χώρο αυτό έχει αποκαλυφθεί από το Θεό μετά από θαύμα ένας πολύ θαυμαστός τόπος το 1991 που από τότε που ανακαλύφθηκε έχει κάνει πάμπολα θαύματα ο Άγιος Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος, όπως πιστεύεται.
Φημίζεται: για τις δύο θαυματουργικές εικόνες του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου και τον πνευματικό του.
Επικοινωνία: 25391501