Κριτική: Χαρούλα

Δημοσιεύτηκε στις 28 Ιανουαρίου 2013

Το νέο, τολμηρό θεατρικό του βραβευμένου βετεράνου σκηνοθέτη Χρίστου Ζάνου που παρουσιάζει η ΕΘΑΛ, μιλά για την Κύπρο του ρατσισμού, όχι μόνο έναντι των Τούρκων, των εποίκων και των κάθε λογής ξένων, αλλά και έναντι των εκάστοτε αδύναμων μονάδων της γενιάς. Στην προκειμένη, εμπνευσμένος από την αληθινή περιπέτεια μιας εγκλωβισμένης Ελληνοκύπριας, ο συγγραφέας εξιστορεί την εφιαλτική πορεία ενός νέου κοριτσιού από το Ριζοκάρπασο, που αναγκάζεται να μετακομίσει στο αυστηρών ηθών εκκλησιαστικό οικοτροφείο της Χώρας, για να φοιτήσει στο γυμνάσιο. Η έφηβη, που γυρεύει λίγη αγάπη και συντροφιά, αντιμετωπίζει μία σειρά από αρσενικά ‘κοράκια’ της αγίας νήσου, που την εκμεταλλεύονται. Με το αναπόφευκτα θλιβερό τέλος της να τονίζει ότι δεν χρειαζόμαστε εχθρούς για να κακουργήσουμε σαν ράτσα. Κι ενώ η όλη δράση εξελίσσεται σε μικρές αλυσιδωτές σκηνές, με γερές δόσεις ωμού ρεαλισμού, μας επιβλέπει από ψηλά στον ουρανό ένα ακριτικό, κυπριακό φυλάκιο της πράσινης γραμμής που διανύει το δικό του παράλληλο χρόνο, σε ένα ‘υπερρεαλιστικό’ και χιουμοριστικό σχεδόν τόνο. Ένας απόλυτα ανθρώπινος διάλογος δύο φαντάρων, του ‘δικού’ μας και του… ‘σσυλότουρκου’, εκφρασμένος σε απόλυτα υβριστική φρασεολογία, που ακόμη και έτσι, ήταν έτη παρήγορος από τη σκληράδα της ελληνοκυπριακής κοινωνίας. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο εγκλωβισμένος πατέρας ‘καλύτερα ο Τούρκος ο Αχμέτης που σ’ αγαπά, παρά τούτοι ούλλοι’.
Η σκηνοθεσία και ο σκηνικός σχεδιασμός του Άδωνη Φλωρίδη με τις ευρηματικές προβολές, το εύγλωττο τρικ του ενδιάμεσου δωματίου που θύμιζε σκηνές από ταινία και τους εξαιρετικούς φωτισμούς του Βασίλη Πετεινάρη, εξυπηρέτησαν απόλυτα τη δομή του έργου με τις πολλές -υπεράριθμες μάλλον- μικρές σκηνές. Δραματουργικά, ο τόσο ωμός ρεαλισμός του έργου αλλά και του ανεβάσματος, οι πολλαπλές σκηνές κακοποίησης και η χυδαιότητα των ‘κακών’, αυτή η υπερ-δήλωση, κατά τη γνώμη μου θόλωναν το επιχείρημα, δεν άφηναν στο θεατή την ευκαιρία να φανταστεί, και καταλήγαμε χωρίς εμπάθεια για την ηρωίδα, παρά μόνο οίκτο.
Μεγαλύτερο πλεονέκτημα του έργου και της παραγωγής ήταν η γλώσσα του. Ένα λείο και εύηχο μόρφωμα της κυπριακής διαλέκτου, οικείο και χωρίς το γνωστό απεχθές φολκλόρ, όπως ακριβώς το επισημαίνει ο σκηνοθέτης. Πραγματικά μεγάλο κατόρθωμα και απόλαυση. Από την άλλη, όμως, το εξαιρετικά ευρηματικό υβρεολόγιο της κυπριακής ομιλουμένης, μου προκαλούσε αμηχανία και απαρέσκεια. Θα με πείτε πουριτανή; Ίσως, μα δικαίως μια μάνα πίσω μου με την ανήλικη κόρη της αποχώρησαν στο μέσο του έργου στην πρεμιέρα, εκεί όπου η σκηνή με τον αστυνομικό γίνεται αχρείαστα έως αδικαιολόγητα βίαιη. Επίσης δραματουργικά άνισος είναι ο χειρισμός των χαρακτήρων. Πατέρας και αδελφή δεν ζωντάνεψαν σαν τρισδιάστατοι χαρακτήρες, αλλά περισσότερο σαν μελό αμίλητες φιγούρες, κι ας ήταν ερμηνευτικά πολύ καλός ο Γ. Ζένιος σ’ αυτό. Αντίθετα ο εξαρχής αδίστακτος και φωνακλάς πατέρας του Χ. Χρυσάνθου και ο πειστικός πάτρονος του Γ. Αντωνίου σκιαγραφούνται υπερβολικά. Ακόμη και ο γιος, η πέτρα του σκανδάλου τρόπον τινά, παραμένει αδιευκρίνιστο γιατί στο τέλος αλλάζει γνώμη και τείνει χείρα βοηθείας στη νέα, παρά την αξιόλογη ερμηνεία του Μ. Σοφοκλέους. Εξίσου πειστικές ήταν οι ερμηνείες της Χαρούλας, ως ένα εύθραυστο, αφελές κοριτσόπουλο της Σ. Νέρου, καθώς και η καρτερική αδελφή της από τη Μ. Ιακωβίδου και ο χιουμοριστικός φαντάρος του Α. Νικολαΐδη.