Κριτική: Η Όπερα της Πεντάρας

Δημοσιεύτηκε στις 13 Ιανουαρίου 2014

Ένα έργο που βασίζεται στην προκλητική κοινωνική κριτική δοσμένη μέσα από μια σατιρική γελοιοποίηση και παρωδία. Έτσι, παρόλο που οι ήρωές του είναι ο υπόκοσμος της 'πεντάρας', δηλαδή της ζητιανιάς και του εγκλήματος, σαν πρώιμο έργο του Brecht, είναι περισσότερο ψυχαγωγικό παρά καθαρά πολιτικό, επενδυμένο με μουσική και τραγούδια του συνθέτη Kurt Weill και σκέρτσα έρωτα και συμφέροντος, γιατί όπως έλεγε ο ίδιος: "τι ποιο πονηρό από το να επιτεθείς στους καλοαναθρεμμένους και ανύποπτους αστούς 'ινκόγκνιτο', μέσα από το αστικότερο μέσο ψυχαγωγίας του, την όπερα, και να τους δείξεις τα χάλια τους". Η φιλόδοξη παραγωγή του ΘΟΚ σε σκηνοθεσία Στέφανου Κοτσίκου επιχειρεί μία τολμηρή all-inclusive προσέγγιση, κάνοντας παράλληλα ένα κριτικό σχόλιο για την κρίση του οικονομικοκοινωνικού συστήματος που βιώνουμε στις μέρες μας, με συγκεκριμένες τολμηρές κατευθύνσεις ύφους, λίγο αφαιρετικό και έντονα εξπρεσιονιστικό, και σκηνικές καινοτομίες που όμως δεν βρίσκουν πάντα το στόχο τους. Το θέαμα ξεκινά με το ενδιαφέρον εμβόλιμο πάλαι ποτέ ντουέτο Σαντοριναίου-Κυριαζή. Δύο απολαυστικοί αγνώριστοι βιρτουόζοι μανιερίστες, σε ένα κωμικό επιθεωρησιακό σκετς του Karl Valentin, κωμικού και συνεργάτη του Brecht, που δίνουν έναν εισαγωγικό τόνο παράλογου, γελοιοποιώντας χιουμοριστικά την κόντρα του αστικού κώδικα της συναλλαγής και της τυπολατρίας του. Ανοίγοντας οι κουίντες, το θέαμα εξελίσσεται σύμφωνα με την οπερετική παράδοση: το πλήθος μαζί χορογραφημένο και μπροστά οι πρωταγωνιστές και κύριοι τραγουδιστές, δίνοντας στους πρωταγωνιστές όλο το προσκήνιο. Πίσω, σαν καντράν, σκηνογραφία και φωτισμός των Κ. Καυκαρίδη και Γ. Κουκουμά, καλά συντονισμένοι δημιουργούν, σαν αισθητική, εικόνες του κουτιού, φτιαχτές δηλαδή, και του θεάματος. Το ίδιο και οι σκοτεινές φιγούρες χορογραφημένες κόντρα στο φως του ικανού Φ. Νικολάου, εγκληματικές καρικατούρες σε κλουβιά από neon-lights και φωταψίες εκ των άνω. Αίσθηση ωμής metal-age εποχής, σε στυλ επιθετικό, εντυπωσιακό, μια ακραία γελοιοποίηση προσηλωμένη στο γκροτέσκο των χαρακτήρων σε σχεδόν μακάβρια όρια, που καθόλου δεν θυμίζει ψυχαγωγία. Πώς αλλιώς να εκλάβει κανείς την οπτασία του επιβλητικού αρχι-εγκληματία Mack the Knife του Ν. Νεοκλέους με μαύρο, πέτσινο έξωμο top, άσπρα, μακριά γάντια, δικτυωτό καλσόν, σορτ-βρακούλα και από πάνω μεταλλικό σπασουάρ! Ή την μπεκρού μητέρα της υπέροχα υστερικής Έλενας Παπαδοπούλου με τον τριγωνικό στηθόδεσμο, ή το see-through καλσόν του 'πειραγμένου' Παναγιώτη Λάρκου και το πλαστικό στα σκέλη, ή το τουρμπάνι στον κοστουμάτο αφηγητή… Αυτή η εξεζητημένη ενδυματολογική επιλογή, αυτάρεσκα επιδεικτική στην υπερβολή της, ξενίζει, απομακρύνεται από τους ρόλους και γενικότερα ένιωσα ότι ο υπερβάλλων ζήλος της αισθητικής υπερβαίνει και το κείμενο. Η ένταση του εικαστικού πλαισίου και το στήσιμο επηρέασε και τη δραματουργία αναπόφευκτα. Ο λόγος κυλούσε αργά και γλυκερά, πιο σοβαροφανής και επιδεικτικός και τελικά με αρκετό διδακτισμό, οπότε το θέαμα έχασε τη χιουμοριστική ελαφράδα του, έγινε βαρύθυμο. Ζεστή, ωραία αίσθηση η ζωντανή συνοδεία στο πιάνο του μουσικού Σάββα Σάββα και οι ζωντανές τραγουδιστικές ερμηνείες χωρίς μικρόφωνα ή ψείρες από όλους τους ηθοποιούς, που μπορεί να μη μας συνεπήραν συνολικά με την ευρύτητα του ήχου τους αλλά είχαν και τις ευχάριστες εξάρσεις όπως το υψίφωνο-οπερατικό ντουέτο των δύο γυναικών πάνω από το φυλακισμένο. Ερμηνευτικά μπορείς να πεις ότι όλοι ήταν καλοί υπό αντίξοες συνθήκες. Γιατί όπως και να το κάνουμε, σε ένα μετωπικό στήσιμο, με σοβαροφανή ειρωνικό διδαχτισμό, ένας μαφιόζος Μακχίθ με τρεις γυναίκες στο κατόπι του, με μακιγιάζ Joker του Batman και περιβολή α λα Ρίτα Χέιγουορθ, σαν ένας μακάβριος σαλτιμπάγκος εγκληματίας γυναικάς… ε, αυτό ομολογουμένως αποκαλείται αντίξοο. Και μια τελευταία μνεία για τον Δημήτρη Αντωνίου που ήταν ευρηματικός και αντάξιος του εγκληματία στο ρόλο του αστυνομικού.